De Centrale Arbeiders- Verzekerings- en Depositobank 

De Centrale Arbeiders- Verzekerings- en Depositobank te 's-Gravenhage werd opgericht op 13 februari 1904. Initiatiefnemer en eerste directeur was Nehemia de Lieme (26 maart 1882 -24 juni 1940). De oprichting van De Centrale moet gezien worden tegen de achtergrond van de maatschappelijke ontwikkelingen aan het einde van de negentiende eeuw. De gedachte ontstond om niet alleen door politieke strijd en de inspanningen van de vakbeweging het lot van de arbeidersklasse te verbeteren maar ook door het oprichten van ondernemingen waarvan de winst kon worden aangewend tot verheffing van de arbeidersklasse. In de statuten van De Centrale werd vastgelegd dat minstens 55 procent van de zuivere winst ten goede zou komen aan de arbeidersbeweging. Tweede motief was dat de verzekeringspraktijken in een tijd waarin het toezicht door de Verzekeringskamer nog ontbrak, niet altijd even deugdelijk waren. Derde reden was dat het opzetten van een verzekeringsbedrijf de mogelijkheid bood om mensen die vanwege hun inzet voor politieke partij of vakbeweging hun baan hadden verloren, aan een nieuwe werkkring te helpen. De ontslagen na de spoorwegstaking van 1903 hadden de actualiteit van deze laatste overweging opnieuw benadrukt.
Overigens kan niet gesteld worden dat De Centrale alleen uit de arbeidersbeweging voortkwam. Het initiatief ging mede uit van personen uit de burgerij die sympathiek stonden tegenover de arbeidersbeweging en haar doeleinden en idealen. Tot hen behoorden behalve G.W. Melchers, predikant en Tweede Kamerlid voor de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), zie biografische schets in het BWSA , ook de advocaat I.B. Cohen en de arts W.J. Leuring. Beide laatsten waren geen lid van de SDAP. Ook de directeur, Neh. de Lieme, had geen speciale binding met de sociaal-democratische beweging, en is eerder als een sociaal bewogen liberaal te karakteriseren.
Opmerkelijk is dat men koos voor de juridische vorm van de naamloze vennootschap. In het binnen- en buitenland hadden met de arbeidersbeweging verbonden levensverzekerings-instellingen vaak een coöperatief of een 'onderling' karakter. Bij de oprichting van De Centrale koos men voor een landelijke organisatie in de vorm van een naamloze vennootschap en, mede vanwege de commerciële opzet en financiële belangen, voor een krachtige leiding. Vanaf de oprichting was het Nehemia de Lieme, overigens bij zijn aantreden als directeur nog geen 22 jaar oud, die De Centrale leidde. De opzet als naamloze vennootschap impliceerde de uitgifte van aandelen. Besloten werd alleen personen en dus geen organisaties als aandeelhouder te aanvaarden. Bij de oprichting werd uitgegaan van een kapitaal van ƒ 50.000,- verdeeld in aandelen van ƒ 10,-. Het plaatsen van deze aandelen kostte aanvankelijk de nodige moeite.
In de eerste jaren van haar bestaan kende De Centrale, die zich bovenal bezighield met het afsluiten van levensverzekeringen en het beheer van de haar toevertrouwde gelden, een bescheiden groei.

Rond 1910 waren de financiële moeilijkheden die na de oprichting volgden, voorbij. De vrij moeizame relatie van De Centrale met de SDAP, en met name met hun voorman P.J. Troelstra , zette echter een rem op de ontwikkeling. Het feit dat De Centrale nog niet in staat was tot het verstrekken van winstuitkeringen, vertraagde een verdere toenadering tot de 'rode familie'. Pas na 1920 zou De Centrale daarin een belangrijke rol gaan spelen.

Het interbellum
De absolute winstcijfers van De Centrale vertoonden vanaf 1920 tot 1933 - met uitzondering van 1923 en 1924 - een gestage groei. Na een dieptepunt in 1936 ging het weer bergopwaarts. De Centrale was vooral belangrijk als volksverzekeringsmaatschappij. In procenten uitgedrukt steeg het aandeel van De Centrale in de Nederlandse volksverzekeringsportefeuille van 4,4% in 1926 tot 5,9% in 1939. Het aandeel van De Centrale in de kapitaalverzekeringen was geringer en daalde van 1,6% in 1926 naar 0,9% in 1939 (3).
In de eerste jaren van het bestaan achtte de leiding van De Centrale het nog niet verantwoord bovengenoemde winstuitkeringen ten behoeve van de arbeidersklasse te doen. In 1921 (boekjaar 1920) begon De Centrale gelden uit te keren om te 'worden aangewend tot het langs wettige weg economisch, politiek of cultureel sterker maken der arbeidersklasse' overeenkomstig art. 27 van de statuten. De Centrale keerde dergelijke gelden ononderbroken uit tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Deze steunverlening nam diverse vormen aan en varieerde van kleine tot grote schenkingen en van bescheiden renteloze leningen tot omvangrijke hypothecaire leningen tegen gunstige voorwaarden. Behalve door middel van uitkeringen uit de winst steunde De Centrale de 'rode familie' ook uit de z.g. vrije reserve en uit het in 1929 opgerichte Fonds voor Sociale Doeleinden. Overigens moet benadrukt worden dat in de visie van De Lieme de belangen van de verzekerden altijd prioriteit hadden en dat uitkeringen aan de arbeidersbeweging op de tweede plaats kwamen. De gunstige ontwikkeling van De Centrale tot een stabiel verzekeringsbedrijf maakte het mogelijk dat De Centrale zich in het interbellum ontwikkelde tot een van de steunpilaren van de Nederlandse sociaal-democratische arbeidersbeweging.