De P.A.N. gezien door Jacques Hermans.
De gedachtewisselingen in de L.O. Strijp en ook de omstreken van Eindhoven en Eindhoven zelf, brachten reed in eind 1943 naar voren, dat men voor en tijdens de bevrijding een behoorlijk opgebouwd en uitgebreid apparaat ter beschikking moest hebben. Te meer daar het daadwerkelijk verzet geheel door de L.O. en de daaruit voortgesproten K.P. ’s werd gedragen.
Geen andere organisatie beschikte over een zo grote vertaktheid in die kringen waaruit straks het verzet moest voortkomen. Immers alles wat was ondergedoken stond in direct of indirect contact met de L.O. Dit waren dus de principiële tegenstanders van de Mof die ook niet voor enig risico terugschrokken, in tegenstelling tot de O.D. die de orde wilde handhaven, lees de macht aan zich trekken na de bevrijding, doch niet de beschikking had over een voldoende groep personen die voordien ook de zaak behartigden.
Met Tom als koerier, werden de eerste banden in de L.O. Strijp gelegd, spoedig volgden besprekingen met Eb en Willy bij Willy thuis door Sander en mij. Ook Onno werd er later in betrokken. Toen volgden besprekingen met Frits en mij en Dick.
De groepen van Eb en Willy werden uitgebreid, evenals de sinds 1941 bestaande groep van Ome Gus.
De werkzaamheden voor de L.O. en K.P. gingen intussen naast dit werk voort. Inmiddels was Sander, door al te grote belangstelling door de S.D. gedwongen zijn operatieterrein te verleggen. Het contact werd toen verder onderhouden door Janus en Greet, terwijl af en toe een bespreking met hen gehouden werd door mij.
Door Frits werd contact opgenomen met Frank, Jan Z en Tom woonde een bespreking als R.C. bij, van aansluiting bij hen was echter geen sprake. Een karabijn van een ondergedoken N.S.K.K. man werd door Frits meegebracht, bij mij ingepakt en per post doorgezonden naar Frank.
Een onderduiker verschafte gegevens van het vliegveld, benzineleidingen, welke in kaart gebracht werden en doorgegeven.
In een bijeenkomst bij mij werden nadere richtlijnen uitgestippeld, Johnie vervaardigde een kaart van Eindhoven, evenals kleinere kaarten waarop gegevens van de Moffen en landverraders werden genoteerd.
De namen van de leden, in code, werden bij mij ondergebracht.
Een begin werd gemaakt met een overval op Haaren, Wim T. die deze bespreking zou komen voeren, werd gelukkig tijdig gewaarschuwd, na mijn arrestatie. Tom die zich inmiddels ook bezig hield met het pilotenwerk, werd tijdens een transport gearresteerd.
De volgende ochtend vereerde Weber mij met zijn bezoek en bracht mij ter bewaring naar het politiebureau. Gelukkig was er geen huiszoeking verricht en waren Eb, Peter, Willy enz. spoedig ter plaatse en hielpen de zaak verhuizen.
Een vijftal dagen daarna werd ik naar Vught Mariënhof gebracht en na een viertal uurtjes in de kelder gezeten te hebben, verhoord en op vrije voeten gesteld. Alleen met Gus contact opnemend, die voor de verdere doorzending zorgde, verdwenen mijn echtgenote en ik naar Venray, nadat er tevoren weer eens onraad was bespeurd.
Eb kwam na enige dagen, bracht het laatste nieuws en ik sprak met hem af een bespreking te houden in Eindhoven om de zaken te regelen.
Deze bespreking werd gevoerd bij mijn broer, met Paulus, Peter, Johnie, Jan Z., Eb en Onno? Willy?.
Johnie nam het wijkleiderschap van de L.O. op zich, zodat ik verder geheel voor de P.A.N. kon werken. Na enige tochten door Limburg, speciaal aantekeningen makend rond Deurne, keerde ik 14 augustus naar Eindhoven terug.
Op 15 augustus werd mijn zaak en huis gebombardeerd. Het huis werd onder het mom van opruimen, wederom een vergaderpunt. De telefoon werd aangesloten, deze bleef tot na de bevrijding en wij begonnen met de zaak te vervolmaken.
Zondag 10 september werden de springstoffen voor de spoorwegsabotage uitgereikt in het hoofdkwartier W.1 (Wal 1) terwijl de Grüne en Moffen daar rondliepen. Even leek het of ik zelf ook mee zou moeten helpen deze aan te brengen. Ome Jan zou echter meehelpen. Doch toen puntje bij paaltje kwam, trok hij zich terug.
Dolle dinsdag (12-9-1944) daaraan volgend, bracht veel extra werk en wapens. In de school aan de St. Trudostraat werden wapens onder bewaking gesteld evenals munitie, hiervan pikte Ome Jan een deel in met zijn padvinders.
Door onvoorzichtig optreden werd door de teruggekeerde S.S. en landwacht geprobeerd ons te pakken, gelukkig ontsprongen allen de dans en waren voor de overval uit de school. Even daarna sneuvelden door provocatie Henk en Karel.
In een R.C. vergadering werd vervolgens op aandringen van Sp. besloten een Staf P.A.N. in te stellen, vooral daar door de ondercommandanten niet altijd de nodige voorzichtigheid in acht werd genomen.
De hoofdpost werd nu regelmatig bezet. De post in de Marechaussee Kazerne zag Kees vertrekken met de verzamelde tekeningen enz. om door de linie te gaan. De tijd ging voorbij met het geven van instructies, het doorgeven van berichten en het uitgeven van de overalls en armbanden. De reeds eerder ingeslopen fouten door het te willekeurig aannemen van personen, kwamen nog niet tot uiting.
Begin september was Henk W aangenomen en belast met Tongelre waar nog geen goed functionerende groep was.
Toch nog onverwacht kwam na het bombardement van Son en Best, de landing van de Paratroepen. Het Hoofdkwartier werd weer verplaatst naar W.19.
De Staf G.S.C. die ook in P.A.N-overall liep, kwam achterom, de moffen zijn er. Gezien het aantal aanwezige P.A.N-leden, zat er anders niets op dan de mensen van de straat te sturen en binnen te blijven, om te zien wat er zou gebeuren. Gezien het feit dat bij schieten op de Moffen represailles op de burgerij zouden worden genomen, was dit verboden. De moffen waren een 50 in getal en gingen van de Emmasingel de Keizersgracht op. De wacht in het Telefoonkantoor liet even zijn hoofd zien, met het gevolg dat hij door zijn helm geschoten werd en sneuvelde.
’s Nachts werd er door de Staf een ronde gemaakt langs alle posten. Na contact met de Capt. Quissard werd de verkennersgroep A. opgericht welke vertrok met opdracht tot verkenning links en rechts van de weg naar Nijmegen. Ze keerden de volgende dag terug na de gegevens via een radiostation bij Gemert te hebben doorgegeven.
Met achterlating van een gewonde in het militair veldziekenhuis te Gemert.
Op de avond van het bombardement luisterden Jan v.d. H en ik op de Heezerweg naar de radio-uitzending van Radio Oranje.
Onze wagen nam de benen en wij kwamen middernacht bij het nieuwe hoofdkwartier Stratumsedijk, doch dit was geheel onbewoonbaar. We besloten dan ook weer de volgende ochtend naar de Willemstraat te verhuizen.
De diverse R.C ‘s waren in gevechten gewikkeld met de Moffen en vergaten hun opdrachten.
Het Gemeentehuis werd niet bezet en ook het Politiebureau werd vergeten. Dit was het begin van het mislukken van de zuivering.
Dagblad v/h Zuiden
11 september 1944 verscheen de laatste foute krant, in dienst van de bezetter.
Jan v.d. H. en ik legden beslag op de persen van het "Dagblad van het Zuiden", zulks in overeenstemming van de over de radio gegeven richtlijnen. De afspraak werd gemaakt om hierop Trouw en het Parool te doen drukken.
Het Stafkwartier in de Willemstraat wemelde van geallieerde Officieren, die allen inlichtingen over de Moffenstellingen wensten.
Kapt. Quissard van de 40 main divisie verzocht mij mee te gaan en in Aalst de nodige inlichtingen te verstrekken over de Peelstelling.
In de vooravond bezig met verschillende zaken op de Staf, terwijl de wacht nog niet aanwezig was, kwamen er twee in burger geklede personen binnen en vroegen mij om inlichtingen. Ze spreidden een kaart uit, maar ik vertrouwde hen niet en ging even naar mijn pistool kijken. Inmiddels namen ze de benen en vertrokken met spoed op hun motor en ik had het nakijken.
’s Nachts toen ik bezig was met het opmaken van een staat van beschuldiging voor de drukker, kwam Dado binnen met een Amerikaanse helm op. Gezien het feit wat tevoren was voorgevallen, drukte ik hem mijn pistool in zijn maag. Gelukkig kon hij zich legitimeren door een ander, anders was hij de kelder in gegaan.
Zoals gezegd was de hele P.A.N. met werkzaamheden bezig, de Staf O.D. en G.S.C. hadden intussen eens gepraat met majoor van Houten van de Staf van de Prins, zonder de P.A.N.
Hier werd natuurlijk de stand van zaken geheel verkeerd voorgesteld en door bemiddeling van Drè en Lt. Ruys werd door Drè, die die nacht dienst had, bevel gegeven dat niemand meer op straat mocht.
P.A.N. opgeheven
Op die bewuste vergadering van Van Dijk, Borghouts en Van Houten, werd de P.A.N. opgeheven. Onder het motto dat dit de wens was van de geallieerden en van de Prins.
Logisch, zij wezen op fouten die ze niet konden maken, daar ze niets hadden om fouten mee te maken. Onder hetzelfde motto van de wil van de geallieerden en van de Prins, werkten de R.C. tegen hun zin mee en werd in een vergadering door Peter gesproken over de oprichting van de S.N.B.S. (Stoottroepen Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten).
Ook deze werd heel anders voorgesteld dan het in werkelijkheid was. De rest van de P.A.N. was bedoeld om bij de B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten, O.D) als troepen te worden ingedeeld. Na enige weken was plots iedereen illegaal.
De Staf van de G.S.C. (Gewestelijk Sabotage Commandant, Jan Borghouts, "Peter Zuid") en de O.D. hadden op een prachtige manier zich zo mensen verschaft om leiding over te geven. Die Staven werden al spoedig bezet met personen, die of de kat uit de boom kijkers illegalen waren, of een vriendje moesten helpen, soms erger.
Voor Dolle Dinsdag was door Frits contact gezocht met de O.D. De heren gaven het antwoord: "Wij kunnen niet met een pistool in de hand tegenover de moffen gaan staan". Wim K. was daarbij.
Na de bevrijding deed deze zelfde Staf uitspraak over een marechaussee die Sander en Jo verwondde bij een overval in Eersel. "Deze man is een goed Nederlander en kan nog veel voor de "gemeenschap" betekenen".
Hoofd Politiezaken was Joris, de man die Ad van de L.O. aan de S.D. aanwees en Joden aanbracht.
Dit gevoegd bij de fout niet de gegeven instructies voor de bezetting van het Politiebureau op te volgen, waardoor daar mensen kwamen te zitten die op zijn minst gesproken, in het geheel geen daadwerkelijke verzetspraktijk hadden.
En het zonder meer onmiddellijk inschakelen van de politie met versterking van z.g. illegale rechercheurs, moest noodwendig de gehele zuivering in een chaos doen veranderen. De oorspronkelijke opzet van de illegaliteit, die op zijn hoogst uit een 100 tal werkers te Eindhoven bestond, was zelfs niet meer bekend. De latere oprichting van de G.O.I.W.N. kwam deze verwatering nog versterken.
Lees ook: https://www.eindhovenfotos.nl/4/Herinneringen_van_stafleden_aan_de_P.A.N.pdf
Lees ook Mijn aandeel https://www.eindhovenfotos.nl/7/MijnAandeel.pdf