Politieman Feike Kooy

"Dikwijls samen met zijn vriend Jo Nienhuis hielp hij joden en afgeschoten vliegers op de escape-line naar Spanje, praatte vastgezette landgenoten uit de gevangenis, verleende onderdak aan joden en vervoerde onderduikers naar nieuwe adressen tot boven de Moerdijk aan toe."
"Politieverzet in oorlogstijd"

Feike Kooy 

Feike Kooy geboren 19-8-1908. Na de oorlog vertrok F. Kooy naar Indië en werd later in 1955 benoemd als commissaris in Ridderkerk.
Hij overleed op 31-12-1991 in Eindhoven op 83 jarige leeftijd. 
Hij is sinds juli 1974 drager van het verzetsherdenkingskruis.

in 1942 Eindhoven

15 november 1942, kwam hij in Eindhoven als inspecteur. Hij was voorheen in dienst bij de Amsterdamse politie. Hij werd speciaal belast met de technische verbindingsdienst, aanvankelijk alleen voor Eindhoven, later ook voor het gewest Brabant en Limburg

Verzetsman

Feike Kooy en zijn vrouw zaten in de illegaliteit, o.a. met Jo Nienhuis (afdelingschef bij NV Linnenfabriek van de gebr. van  Dissel en betrokken bij de contraspionage van Philips) en Philips directeur J.C de Vries en secretaris Willem de Jonge beheerder zwarte Philips Kas.

Feiko Kooy

Eindhovenaar Feike Kooy vermaard door arrestatie dubbelspion King Kong

Dubbelspel in manuscript

In zijn woning in Woensel overleed oudejaarsavond op 83-jarige leeftijd Feike Kooy. Vermaardheid verwierf hij door Christiaan Lindemans - later ontmaskerd als de beruchte dubbelspion King Kong - kort voor de bevrijding in Eindhoven te arresteren. In nagelaten manuscripten beschrijft Kooy hoe hijzelf in een dubbelrol als politieman en vertrouwensman van de ondergrondse velen behoedde voor deportatie of erger. Kooy was in de oorlog als verbindingsofficier gedetacheerd bij de Eindhovense politie en in die functie belast met de verbindingen tussen de Duitse autoriteiten. ,,Doordat ik vanuit Eindhoven alle berichten vanuit en naar Den Haag (Chef Ordnungspolizei) te zien kreeg, was het mij mogelijk het verzet op de hoogte te brengen van bijvoorbeeld arrestaties of razzia's".

Doorgeefluik aan verzet

Als doorgeefluik van gevoelige informatie zat hij in het web van de spin. Kooy schrijft dat hij zelfs vaak eerder bij neergeschoten piloten arriveerde dan de Duitsers 'om uit te vinden of zij onder wilden duiken'. Ook had hij inzage in verhoren van de Sicherheitsdienst (SD) aan de Paradijslaan. ,,Zodra iemand doorsloeg en namen noemde, was dit directe aanleiding voor een sein om onder te duiken voor de betrokkenen."

F. Kooy werd op aanraden van de omstreden Eindhovense hoofdcommissaris W. Dijs eind '42 benoemd bij de Technische Verbindingsdienst van de Nederlandse politie op de post Eindhoven. Kooy, die toen in Amsterdam woonde, kende Dijs omdat zijn schoonouders buren waren van het voormalig hoofd van de Philips-bedrijfspolitie.

Bluf en geluk

Kooy schrijft hoe hij dankzij zijn contacten, positie en een portie drieste bluf menigmaal door het oog van de naald kroop. Dikwijls samen met zijn vriend Jo Nienhuis, werkzaam bij linnenfabriek van Dissel hielp hij joden en afgeschoten vliegers op de escape-line naar Spanje, praatte vastgezette landgenoten uit de gevangenis, verleende onderdak aan joden en vervoerde onderduikers naar nieuwe adressen tot boven de Moerdijk aan toe. De achterdocht over de activiteiten van hem en zijn vriend Nienhuis groeide weliswaar, maar de Duitsers konden, zo schrijft Kooy, hun wantrouwen nooit hard maken. ,,Pas na de oorlog toen de Duitse Willy Weber, zo heette de Eindhovense SD-leider, werd verhoord en berecht, vertelde hij dat hij Jo Nienhuis en Feike Kooy nooit had vertrouwd, maar geen vinger achter ons had kunnen krijgen.”

Mysteries

Kort voor de bevrijding van zuid-Nederland meldde zich ’een grote kerel' bij Kooy thuis. Het was, zo zou later blijken, de beruchte en met veel mysteries omgeven dubbelspion Christiaan Lindemans, alias King Kong. Zijn verraders rol leidde tot de arrestatie van 267 Nederlandse en Belgische verzetsmensen. De ontmoeting tussen Kooy en King Kong vond plaats precies twee dagen voordat Eindhoven bevrijd werd en de Slag bij Arnhem zou losbranden. Lindemans presenteerde zich als afgezant van Prins Bernhard, die zijn hoofdkwartier toen had gevestigd in Brussel, en als kolonel bij de Belgische Armée Secrète. In verband met een op handen zijnde aanval van de geallieerden moesten de ondergrondse strijdkrachten zich gereed houden en moest het transport van ondergedoken piloten worden stopgezet, zo verordonneerde Lindemans.

Bron Eindhovens dagblad 4 januari 1992

Lees hieronder een aantal pagina's betreffende Eindhoven uit het boek King Kong: leven, dood en opstanding van een verrader door journalist Frans Dekkers

King Kong : 

leven, dood en opstanding van een verrader door Frans Dekker

128 pagina, index

Op 28 oktober 1944 wordt hij ontmaskerd en in juli 1945 sterft hij onder nog onopgehelderde omstandigheden in de gevangenis. De journalist Frans Dekkers werkt voor het weekblad Haagse Post en houdt zich al enkele jaren met de affaire King Kong bezig. Hij doet zakelijk verslag van de gebeurtenissen en geeft aan welke vragen nog steeds niet beantwoord zijn: hoe kon de dubbelspion doordringen tot het hoofdkwartier van Prins Bernhard, en wat is zijn werkelijke doodsoorzaak? Dit goed gedocumenteerde verslag vat de affaire King Kong effectief samen.
Uitgever Balans, 1986, 128 pagina's
ISBN 9050180132,/ 9789050180139

Eindhoven 16 september 1944

Pagina 50 t/m 53

Lindemans wandelt naar de Eindhovense binnenstad en belt aan bij het privéadres van de Eindhovense politie-inspecteur Feike Kooy aan het Guido Gezelleplein. Er wordt niet opengedaan en Lindemans blijft wachten. Mevrouw Kooy herinnert zich: 'Toen ik met ons dienstmeisje naar mijn woning liep zag ik een grote knappe vent voor ons huis staan. Ik vroeg: "Zoekt u iemand?" Hij antwoordde: "Ik ben op zoek naar Feike Kooy, mijn naam is Lindemans, en ik ben gestuurd door het hoofdkwartier van prins Bernhard. Ik heb een belangrijke boodschap voor hem." Ik was zeer op mijn hoede omdat wij in de illegaliteit zaten. Het kon een agent-provocateur zijn, maar dat kun je nu eenmaal niet aan iemands gezicht aflezen. Wat moet je in zo'n situatie? Wegsturen is verdacht als zo'n vent fout is, temeer omdat hij de indruk wekte mijn man te kennen. Zoet houden dus. Ik liet hem binnen en vroeg ons dienstmeisje om hem bezig te houden terwijl ik mijn man op het hoofdbureau van politie trachtte te bereiken. Hij was afwezig en toen heb ik onmiddellijk Jo Nienhuis, een vriend van mijn man die ook in de illegaliteit zat, gebeld en gevraagd of hij onmiddellijk langs wilde komen.'

Jo Nienhuis: 'In de woonkamer trof ik een enorme vent, die zich aan mij voorstelde als Lindemans. Hij gedroeg zich erg nerveus en het viel me op dat-ie doodop was. Ja, ik had direct wantrouwen, vooral omdat kort daarvoor de beruchte Anton van der Waals in onze buurt had toegeslagen, waardoor enkele mensen waren gearresteerd. Mevrouw Kooy zette koffie en het wachten was nu op de komst van Kooy.' Mevrouw Kooy: 'Erg spraakzaam was hij niet. Hij was doodop.

Toen ik koffie inschonk zag ik dat hij gewapend was en ik vroeg hem het pistool aan mij te geven; dat deed hij ook prompt. Kort daarop, nadat ik had gezegd dat het nog wel even zou kunnen duren voordat mijn man kwam, vroeg Lindemans of hij even kon slapen. Ik wees hem een kamer aan, waarna hij als een blok in slaap viel. De deur heb ik op slot gedaan.' 

Inmiddels is de politie-inspecteur thuisgekomen. Feike Kooy: 'Ik liet Lindemans zijn verhaal vertellen. Hij zei letterlijk: "Ik heb de opdracht gekregen om vanuit uw woning de ondergrondse beweging te informeren en te mobiliseren." We kregen te horen dat het Britse grondleger vanuit Eindhoven in de richting van Nijmegen zou oprukken en dat daarbij geallieerde luchtlandingstroepen zouden worden ingezet. Over Arnhem heeft hij niet gesproken.'

Nienhuis: 'Lindemans vroeg op een gegeven moment: "Weet u waar J.C. de Vries is? Ik heb opdracht om ook hem te spreken." De Vries was een directeur van Philips. Ik zei: "Dan moet u bij Philips zijn." Dat kon ik makkelijk zeggen omdat wij hem kort daarvoor hadden laten onderduiken bij mijn broer, die boven Mak van Waay in Amsterdam woonde. De Vries werd namelijk gezocht vanwege zijn verzetsactiviteiten; hij regelde onder meer de financiën voor het verzet en had daarbij een ernstig conflict gekregen met de Verwalter van Philips, Nolte.'

Ook de secretaris van Philips, Willem de Jonge, is inmiddels in huize Kooy gearriveerd. Lindemans wil nadere bijzonderheden weten over een aantal Philips-medewerkers die bij de illegaliteit betrokken zijn, maar omdat men hem niet vertrouwt krijgt hij niets te horen. Nienhuis: 'De Vries was werkzaam voor de Secret Service en had zoals alle agenten een codenummer. Ik besloot Lindemans een strikvraag te stellen en vroeg hem of hij dat codenummer kende. Hij noemde daarop een codenummer dat ik natrok bij Willem de Jonge, en het bleek te kloppen. Toen schrokken we ons pas goed rot. Was hij nu goed of fout?"

Feike Kooy: 'Tegen het eind van de middag besloten we Lindemans te fouilleren. We schrokken van het resultaat. In de binnenzak van zijn jas zat een exemplaar van 'Die Deutsche Zeitung für die Niederlanden', gedateerd 16 september 1944. Die krant kon hij dus onmogelijk op weg van België naar Eindhoven gekocht hebben. Daarna vonden we een door de Abwehr gestempeld en getekend Ausweis met de opdracht aan de Feldgendarmerie hem niet te hinderen en hem desgewenst te helpen. Lindemans zag ons schrikken en riep onmiddellijk dat dat een vervalsing was. Toen we hem niet geloofden werd-ie boos en maakte aanstalten om te vertrekken. Ik zei: "Nee, je blijft hier totdat we weten wie je bent. We zullen iemand door de linies sturen." Waarop Lindemans zei: "Dat is een goed idee. Geef die man maar een boodschap van mij mee voor kapitein Baker van IS9 en laat hem zeggen dat Lindemans in Eindhoven wordt vastgehouden omdat hij niet wordt vertrouwd." Ik dacht: blufpoker. Maar het bracht ons toch aardig in verwarring.'

Nienhuis: Toen we die spullen op hem vonden zei ik: of we schieten hem direct dood of we sluiten hem op. Het eerste vond Kooy te ver gaan. Na overleg met Kooys directe chef, hoofdinspecteur Harry Pijls, wordt besloten Lindemans over te brengen naar het hoofdbureau en in te sluiten in de kamer van Kooy. Even later wordt Lindemans onder de naam 'Brand' in een cel geplaatst. Lang zal Lindemans daar niet blijven. Op 17 september, de dag dat Market Garden begint, rukt het geallieerde leger op naar Eindhoven. Feike Kooy: ' De informatie van Lindemans bleek dus juist te zijn. Op die dag keerde de chef van de SD in Eindhoven, Willy Weber, terug. We kregen het bericht dat hij ook naar het hoofdbureau zou komen. We stonden toen voor het probleem: als Lindemans fout is, zijn wij de klos. Dus hebben we hem direct naar een belendend pand, het tehuis Don Bosco overgebracht, en ingesloten in de kolenkelder. We lieten hem bewaken door de verloofde van ons dienstmeisje. Vervolgens zijn Nienhuis en ik ondergedoken.'

Kapitein Baker begint zich ongerust te maken over zijn [dubbel] agent Lindemans; hij had zich al lang moeten melden. Op die zeventiende september komt hij in de loop van de dag enkele leden van de Eindhovense verzetsgroep 'Eddy' tegen, die met hun leider Eddy Verkaik deelnemen aan de gevechtshandelingen. Weet Verkaik misschien waar Lindemans is? Jazeker, het Eindhovense verzet houdt hem gevangen. Op 19 september, de dag na de bevrijding van Eindhoven, gaat Kapitein Baker op zoek naar Lindemans, die inmiddels weer is overgebracht van de kolenkelder naar een cel in het politiebureau. Feike Kooy: 'Er kwam een Brits officier naar het bureau die naar mij vroeg. Ik zie hem nog binnen komen; hij was erg humeurig en stelde zich voor als kapitein Baker. Hij stak meteen van wal: "Zit hier Lindemans gevangen?" Ja, zei ik. Nou, toen brak de storm los. Baker snauwde: "You've got one of my best men in prison." Ik vroeg: "We hebben het toch over Lindemans die zich ook wel King Kong noemt?" En Baker weer: "Yes, Lindemans, Lindemans." Toen heb ik hem uitgelegd dat wij hem hadden ingesloten omdat we hem niet vertrouwden. Baker wilde weten waarop we dat baseerden. Toen heb ik hem de spullen laten zien die we op hem gevonden hadden. Daar reageerde hij verbaasd op. Maar hij bleef erbij dat het zijn best man was en gelastte zijn invrijheidstelling. We hebben Lindemans uit de cel gehaald en Baker viel enorm tegen hem uit. Lindemans bleef er erg gelaten onder. Toen hij met Baker het hoofdbureau verliet, drukte hij me de hand en zei: "Ik snap best dat jullie me gewantrouwd hebben. In mijn plaats had ik ook zo gehandeld, maar die kolenkelder hadden jullie me wel mogen besparen." De volgende dag zag ik hem [Kapitein Peter Baker] en in uniform in een grote Lasalle door Eindhoven rijden.' [Einde pagina 54]

[Captain Peter Baker verklaart later dat hij diverse keren had aangegeven dat hij Lindemans niet vertrouwde, maar hij opdracht kreeg om hem te vertrouwen. "My Testament", by Capt. Peter Baker, , published by John Calder, March 1955]

Pas veel later, toen Kooy was overgeplaatst naar Indonesië, las hij waarvan Lindemans werd verdacht en stelde hij vast dat zijn wantrouwen volledig gerechtvaardigd was geweest.

P.A.N. en King Kong

Christiaan Lindemans alias King Kong heeft ook geprobeerd verzetsmensen van de P.A.N. - een gecoördineerde actie - een overval op kamp Vught om een aantal verzetsmensen te bevrijden. Met name werd er uit de hoek van ex-militairen een aantal gerekruteerd. Mensen die met wapens wisten om te gaan dus. Toen kwam de invasie en ging het plan niet door. Dat is een geluk geweest, want achteraf bleek dat er verraad in het spel was geweest. Daar had Christiaan Lindemans (King Kong) nog met te doen gehad meende Greet Kelder zich te herinneren. Ook Jacques Hermans vertrouwde toen al het plan niet en ontmoet hem nog in Brussel voordat ontmaskerd wordt. 


Op 28 oktober 1944 werd Lindemans gearresteerd. Zijn dubbelrol, vanaf ongeveer maart 1944 leidde tot de arrestatie van voornamelijk zijn groep "escapelijn verzetsmensen", die hij vanaf 1940 had opgezet. Hierdoor werden 267 leden [1] van het Nederlandse en Belgische verzet door de Duitsers opgepakt. Hij was de dubbelrol gaan spelen, om zijn gearresteerde broer en zijn zwangere echtgenote [Gilberte Yvonne Letuppe] te redden.


[1] Engelse Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Christiaan_Lindemans

Na de oorlog wilde Kooy graag bij de Eindhovense politie blijven, maar dat was onmogelijk, omdat hij niet katholiek was! Hij kwam in Indonesië terecht, waar hij een leidende functie kreeg bij de politie in Djakarta. Terug in Nederland werd hij korpschef van de gemeentepolitie in Ridderkerk. Na zijn pensionering vestigden Feike Kooy en zijn vrouw zich weer in Eindhoven waar hij ook is overleden op 31-12-1991.


In Eindhovens Dagblad 4-1-1992 wordt zijn voornaam als "Feiko" geschreven terwijl het Feike Kooy moet zijn.

Bronnen
Telefoongesprek Frans Dekkers en J. Nienhuis, 3 okt 1980 (transcriptie)

Gesprek met Feike Kooy, maart 1980 op getekend door Frans Dekkers

Engelse Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Christiaan_Lindemans

Eindhovens Dagblad 4-1-1992 en 26-7-1984

lees ook: https://www.eindhoven4044.nl/8/politie-eindhoven-oorlogsjaren.html