Johannes (John) Mes
Margaretha Mes - van Dinther
Johannes (John) Mes
Margaretha Mes - van Dinther
Een Villa Vol Verhalen: Hoogstraat 185 in Oorlogstijd
De villa “Sunny Home” aan de Hoogstraat 185 in Gestel, Eindhoven, was in 1935 een oase van luxe. Met zijn ruime voor- en achtertuin, terras, twee tennisbanen met een eigen uitpad, garage en bergplaats, ademde het pand grandeur. De centrale verwarming, gas, waterleiding en elektriciteit, samen met de markiezen voor de benedenramen, getuigden van modern comfort. De eerste bekende bewoner was de heer J. Hoogenbosch, maar het was de Hongaarse filmkunstenaar Georg Pál (György Pál Marczincsak) die er in 1935 zijn intrek nam, na zijn vlucht uit het Nazi-Duitsland. Bekend van de 'Pal-Doll' of 'Puppetoons' stop-motion animatietechniek, opende Pál een studio in Eindhoven, eerst in de Needestraat en later in de villa aan de Hoogstraat. Daar produceerde hij poppenfilms en animaties voor onder andere Philips. In 1939, na de Duitse inval in Polen, vluchtte Pál verder naar de Verenigde Staten.
De villa kwam in handen van B.D.J. Scholten, een gepensioneerde P.T.T.-ambtenaar die eerder op Koekoeklaan 16 had gewoond. In de oorlogsjaren "kluste" hij bij als vertegenwoordiger van de Zwolsche Paarden en Veeverzekering Maatschappij N.V. en verhoogde hij de huur van de villa,
In haar memoires beschrijft Margaret Mes de precaire situatie waarin haar familie zich bijna twee jaar lang bevond: de eigenaren van het huis waar deze grote groep woonde, bedreigden haar en haar man voortdurend met aangifte, terwijl ze hen tegelijkertijd chanteerden om een exorbitante huur te betalen en hij op oneerlijke wijze de rantsoenkaarten controleerden. bron.
De heer Scholten, overleden op 23 december 1944, bleef een enigszins mysterieuze figuur. Zijn vrouw woonde ook in de villa en was op de hoogte van het geheim en hielp mee zonder dat haar man dat wist.
Maar het was vooral de familie Mes die de villa een onuitwisbare plek in de geschiedenis zou geven. Johannes (John) J.A.F. Mes en zijn vrouw Margaret (Margreet) M.J. Mes-van Dinther, John was werkzaam bij Philips, betrokken de villa met hun dochters Femmi en Ineke. Op 1 juli 1944 werd hun zoon Hans geboren, later zouden er nog meer kinderen volgen. Gedreven door een sterk rechtvaardigheidsgevoel en afschuw over de anti-Joodse maatregelen, lieten ze via de ondergrondse weten dat ze wilden helpen.
Onderduikers betrekken Hoogstraat 185
In augustus 1942, na een oproep voor Westerbork, besloot de familie de Wit onder te duiken. Louis en Pien de Wit met hun kinderen Maurits en Marianne (van de Rodenbachlaan 20), Isidore en Bets de Wit met hun dochter Rosetta (ook van de Rodenbachlaan 20), allen bekend in Eindhoven van hun zaak in huishoudelijke- en feestartikelen op de Demer 60. Eerder waren Louis en Isidore al gearresteerd en veroordeeld tot 6 maanden celstraf in Scheveningen vanwege het verkopen van feestartikelen tijdens een verboden herdenkingsfeest bij het vijftigjarig bestaan van Philips in 1941. Na tijdelijke onderduikadressen, geregeld via een winkelmeisje, kwamen ze via de broer van Margreet, Fons van Dinther, in september 1943 terecht bij de familie Mes en mevrouw Scholten.
Samen met Maurits en Carolien Blomhoff (van de Vrijstraat), Bernard Blomhoff met dochter Celine en schoonzoon Meyer Wertheim (van de Kleine Berg), vonden ze een schuilplaats in "Sunny Home". In totaal verborgen 12 Joodse onderduikers zich in het huis, ze woonden voornamelijk in de kelder onderin de villa.
Gezin Blomhoff woonadres voor en na de oorlog: Slagerij Vrijstraat 23
- Maurits Blomhoff (14-11-1867 Eindhoven)
- Carolina Blomhoff- van der Heim (03-09-1868 Lekkerkerk)
- Carolina Selma Blomhoff (03-08-1939 Eindhoven)
Gezin de Wit woonde Rodenbachlaan 20 en eigenaar winkel Demer 60
- Louis de Wit (03-04-1896 Eindhoven)
- Philipina Johanna de Wit-Leviticus (19-03-1898 Vierlingsbeek)
- Maurits Louis (Maurice) de Wit (02-05-1929 Eindhoven)
- Marianne Rebecca de Wit (07-09-1931 Eindhoven)
Het levens verhaal van Maurice (Maurits) de Wit, die later de achternaam Witsema aannam staat op: https://stichting18september.nl/maurice-witsema/
Gezin de Wit en mede eigenaar winkel Demer 60
- Isidor de Wit (25-12-1890 Alem)
- Beletje de Wit-Rosenfeld (08-05-1899 Amsterdam)
- Rosetta Flora de Wit (22-11-1922 Eindhoven)
Gezin Wertheim woonde Kleine Berg 46
- Meijer Wertheim (05-10-1891 Eindhoven)
- Celine Wertheim-Blomhoff (03-08-1894 Eindhoven) (zie persoonsbewijs hieronder)
- Regina Wertheim (10-05-1922 Eindhoven) waarschijnlijk tijdelijk
Bedreigingen
Het leven in de villa was een constante dans met de dood. De onderduikers moesten heel rustig zijn en mochten zich niet laten zien. Het grote balkon aan de achterzijde bood een schijn van vrijheid, waar men bij goed weer ongezien kon zitten. De ondergrondse, in het bijzonder Fons van Dinther en buurman A. Toirkens, die met zijn gezin op Hoogstraat 176 woonde voorzag de onderduikers van de broodnodige distributiekaarten, hetgeen vaak via mevr. Scholten verliep.
Op een dag kwam het bericht dat de Duitsers in de omgeving huiszoekingen uitvoerden. In paniek brachten John, Margreet en Mevrouw Scholten alle onderduikers naar bevriende onderduikadressen. Twee dagen later, toen bleek dat hun huis niet werd doorzocht, realiseerden ze zich pas hoe hoog de spanning al die tijd was geweest.
Twee dagen voor de bevrijding van Eindhoven op 18 september 1944, diende de voortuin van de villa als verzamelplaats voor terugtrekkende Duitse soldaten. Een surreële situatie: een huis vol Joodse onderduikers, met Duitse soldaten die aanbelden voor water. De spanning was om te snijden.
Nadat de ondergrondse [P.A.N. afdeling Gestel] de achtergebleven Duitse soldaten had gearresteerd en ze de geallieerden door de Hoogstraat zagen lopen, wisten ze: We zijn bevrijd ! Voor het eerst in twee jaar konden de Joodse onderduikers naar buiten, naar de straat voor het huis. Verschillende mensen die hen kenden uit de winkels die ze hadden gehad, kwamen op hen af om een praatje te maken en zeiden blij te zijn hen weer te zien. Het was een emotioneel weerzien.
Daags na de bevrijding haalde de familie de Wit hun opgeslagen huisraad op uit het pand van de vrijmetselaarsloge in de Potgieterstraat 41. Nauwelijks waren ze vertrokken of een Duits bombardement van 19 september '44 verwoestte dit pand en grote delen van de stad.
De families de Wit keerden terug naar hun huizen in de Rodenbachlaan, nadat deze op verzoek van het verzet waren ontruimd. Ze boden nog geruime tijd onderdak aan Joden die op weg waren naar huis.
Eindhovensch dagblad 30-03-1934. Blomhof in 1917 startte slagerij in Vrijstraat 23. in 1922 Hij adverteerde in 1922 als M. Blomhof - van de Hein. Zijn winkel werd ook wel aangeduid als: vleeschhouwer of vleeschhouwerij. Hij moet zijn bedrijf in mei 1942 overdragen in het kader van de verordening tot verwijdering van Joodse ondernemingen. Na de oorlog krijgt hij zijn winkel en woonhuis weer terug.
Meer over Blomhof of Blomhoff.
Advertentie in Eindhovensche en Meierijsche courant, 11-10-1940
Algemeen Handelsblad 01-06-1956
Vleesbezorging door de gehele stad. Foto is gemaakt in het Villapark, Pluvierlaan 2 Eindhoven.
.....
Bronnen
Verhaal deels gebaseerd op Boek-Joodse-gemeenschap-Eindhoven pagina 39-40, verhaal bij yadvashem.org en eigen bronnen onderzoek.
Familie John Mes en Margaret Mes-van Dinther : https://righteous.yadvashem.org
In 1995 (of 1996) schreef Margaret Mes-van Dinther haar memoires “Glimpses of my life” in een prive uitgave.
PAN Gestel https://www.eindhoven4044.nl/6/Custers.html
Margaret Mes - van Dinther is overleden op: October 15, 2002 op 82 jarige leeftijd in Canada.