3) De onweerlegbare waarheid over arbeitskamerad herr Holland ingenieur Zorgman
Toen hij oct. '43 na een voorspoedige reis in een soort goederenwagen in Eindhoven terug kwam met een onsjouwbare koffer, een warm voor Germanje kloppend hart en een goederenwagen - hoest, die de eerste weken niet wijken wou, scheen iedereen ondergronds geworden te zijn. Van 6 of 7 verschillende kanten werden bonnen en bedden aangeboden en aangezien je van 6 of 7 bonkaarten nog beter kunt leven, dan van naslag en zo, bleef hij hier. Hij was nu eenmaal ietwat materialistisch. Hij ging gewoon naar zijn werk en af en toe naar het arbeidsbureau om te zeuren, maar tenslotte vonden ze daar dat het mooi was. Op een goede avond zat hij met een van de oude Arbeitskameraden thuis te praten, ze verwachten toen elke dag bericht dan en dan vertrekken, toen het bekende en dus beminde geluid van de glazen muiltjes van een lid van de Wehrmacht op straat hun trommelvliezen bereikte. Aangezien de heren elkaar net hadden zitten opwinden over de goede vangst, die die avond gedaan zou kunnen worden, veroorzaakte het enige opschudding, toen de glazen muiltjes naar de deur kwamen en een aanhangsel derzelven bel luidde.
De hart in keel kloppende moeder, die open deed, hoorde uit het duister in goed Hoog Duits: "Ist Kornelius Zorgman zu Hause"? Genoemde Cornelius vloog zonder enig gerucht te maken of sporen na te laten, door de achterdeur. Het was volle maan en bitter koud. Achter het huis stond geen wacht. Spoorslags over de harde bevroren grond, vermeed zorgvuldig de maneschijn, kreeg hartkrampjes als er iemand aankwam en arriveerde tenslotte bij een kennis, waar hij na 25 minuten in staat was, zijn verhaal te doen, waarna hij liefderijk opgenomen werd. Bij de warme kachel voelde hij de heldendom in zich opwellen. Dat had hij hem fijn geleverd zeg. De Groene beetgenomen, haha. Nee, dan moesten zij vroeger opstaan.
Op dat moment werd er gebeld. Dezelfde kerel van daarstraks. De zaak was verraden..... Nee, toch niet, het was zijn broertje, die een soldatenpak geleend had van een "goeden" Rijksduitser en zich thuis eens even had willen laten bewonderen. Hij liep zo rood aan trilde even, een rauw geluid steeg op uit zijn keel en hij zei: "Nou dan ga ik maar weer naar huis". Zijn ma had na drie weken nog hoofdpijn.
Vervolgens dook hij voorgoed, er kwamen een paar lieve agenten aan de deur, die het zeer goed meenden en tenslotte NSB'ers bleken te zijn, hij werkte een paar H.B.S.ers bij en alles ging zo zijn gangetje.
Op een goede dag kwam hij op een fiets een hoek omstuiven en werd aangehouden door twee Landwachtende Heren. De vaart was groot, de fiets een doortrapper, de zin tot stoppen minimaal en de volgende hoekvlak bij. De Landwachtende Heren brulden wat en schoten mis. Vervolgens schoten ze raak. In een been zaten 55 kogeltjes, in het andere een stuk of tien en het was een raar gevoel. Het linkerbeen wou niet meer, maar het rechterbeen wel, en dus ging het halve kracht vooruit. De benenjagers hadden trouwens hun spuit geledigd en waren voor enkele minuten buiten gevecht gesteld. Het onderduikadres was twee minuten verder en weldra heerste er grote consternatie. Familieleden huppelden naar de dokter, een opoe kreeg plotseling een zekere tegenzin in de bloed op de bodem theorie, waar ze tot dusver een vurig aanhangsel van was en wanneer alle NSB'ers de kogels hadden gekregen, die ze toedacht, ware de Nederlandse Sponzenvoorziening de eerste decennia zeker gesteld geweest.
De benen begonnen langzamerhand stijf te worden, en de Sherlock Holmes snuffelden intussen de buurt af, waar ze het aangeschoten verraad vonden. Ze kwamen binnen, bewonderden de bloedrijke looporganen, werden wat pips, kregen een zeer grote mond, verontschuldigden zich, zagen het persoonsbewijs in, vertelden wat hun plicht was, wat ze gedacht hadden, dat ze nog eens in het ziekenhuis zouden komen kijken en dat ze het zoveel mogelijk goed zouden maken. Ze vergaten, dat, als iemand even een boek komt brengen, (zoals het verhaal luidde) hij toch zeker niet in de studeerkamer van de Heer des Huizes een stuk of 20 boeken en dictaten met zijn naam erop laat slingeren. Misschien waren zij het ook anders gewend.
Toen werd hij op een fiets geladen, bij een dokter en vervolgens naar het ziekenhuis gebracht. Na enkele dagen kwam daar een agent, die vroeg wie die man was, die door de landwacht aangeschoten was. Dat had die agent niet moeten doen, want die liep daar speciaal, om op onderduikers enz. te passen. Hij bleek echter ongevaarlijk te zijn.
Ondanks alles was het een hele geruststelling, toen de ziekenhuisperiode achter de rug was. Het is niet leuk om met een paar stokstijve en loodzware benen te liggen wachten op landwachtersbezoek. Daar ze echter niet gekomen waren, werd met algemene stemmen aangenomen dat het gevaar voorbij was, en aangezien de aardappelpositie van het onderduikadres verre van rooskleurig was en de gastvrouw ziek was, werd de ouderlijke woning weer in bezit genomen.
Daar rolden de dagen kalmpjes de toekomst tegemoet, zoals dat bij dagen zo vaak voorkomt en na een vlucht van Den Bosch naar Eindhoven, "omdat de Engelsen al in Turnhout zaten" en een vlucht SS-lui die schoten, omdat een paar honderd mensen zomaar hun barakken tot brandhout hakten, terwijl de Engelsen nog honderd kilometer verder waren, viel er niets meer te ontsnappen, en kwam het einde aan een roemloze onderduikersperiode, die veel weg had van een kleine plattelands gemeentearchivaris bestaan, en die oorzaak is dat deze waarheidsgetrouwe historie als veelbesproken nachtkaars uitgaat.
-o-
ir. Cornelius Zorgman (Eindhoven) Hij is in 1941 geslaagd voor het diploma werktuigbouwkundige
Dit verhaal staat op de laatste pagina 33-34.
