DAGBOEK FRAGMENTEN I94O - I945

De voornamen in dit dagboek fragment zijn waarschijnlijk aangepast.  Periode april /mei staking in Eindhoven.

Ingenieursvrouw, 29 jaar - 

Eindhoven 2 mei 1943, Zondag  


Donderdagmiddag bekendmaking dat het hele Nederlandsche leger dat in mei 1940 in krijgsgevangenschap bevond zich opnieuw daar moet begeven.

Riet in tranen vanwege haar Joop. Grote opwinding op straat. Later kwamen de mannen thuis met berichten over staking. Inderdaad dreigde heel Nederland te staken. Door de Philips directie ter voorkoming van moeilijkheden is 1 mei vrijgegeven en zich door de Verwaltung laten wijsmaken dat het alleen beroepsonderofficieren gold, hetgeen later bleek niet waar te zijn, waarop vrije dag om 6 uur werd ingetrokken. Dus toch niet gewerkt gisteren.

Gisterenmorgen zag ik de melkboeren van St Jozef naar huis fietsen dus die staken ook. Gauw zoveel mogelijk brood, aardappelen en sla in huis gehaald. Het gas zou afgesloten worden dat vertelde ‘men’ vrijdag al. Het water was vrijdag al weg geweest, waarop ik als een haas omwaste met teiltjes gehaald van beneden. Een toestand! Hannie kwam gelukkig wel dus heeft die ook nog aardappelen kunnen schillen e.d. 's middags zou de Etos boter hebben. Wim en ik in de queue (een rij wachtende mensen) en na een ware veldslag ieder 1 pakje gekregen. Daarna zou ik naar de boer. Joop kwam thuis, staakte, dus samen erop uit. Eerst naar  St. Petrus melkfabriek om boter, want ik bezit nog 3 boterbonnen over waarop niets te krijgen is. Ze hadden niets, zou zaterdagmorgen wel hebben.

Gisteren dus vroeg, weer met Wim eropuit. Hele volksstammen de boer op met grote emmers en tassen, volkomen gevaarloos want controleurs staken ook. De boeren leverden niet aan de fabrieken maar wel aan de burgers uit de stad. St. Petrus staakte, dus door naar onze boer, had alles net meegegeven aan een familielid, maar de arme stedelingen die zonder iets zaten gevoederd met brood en spek en koffie met echte melk. Dit al om ± 11 uur dus met dikke buiken naar huis. Riet in tranen, nog steeds. Gas alleen ‘s morgens, ‘s middags en ‘s avonds, slechts een uur. Toch voor Riek en Joop een diner gewrocht (gemaakt), omdat ze volgens afspraak bij ons zouden eten. 'savonds gebridged.

Vrijdagavond standrecht afgekondigd, dus 20.00 uur binnen en geen samenscholingen op straffe van doodschieten. Zullen desondanks vanavond bridgen bij Henk en Map maar zal overschoenen meenemen voor een geruisloze terugtocht. Gisteravond vooralarm gegeven om iets over achten, waarschijnlijk om alle mensen binnen te krijgen. Directeur van St. Jozef opgepakt en zou doodgeschoten wanneer melkrijders 's middags niet uitrijden, dus ‘s middags weer melk. Ik omdat hier geen kinderen zijn halve liter getapte melk, die samen gedeeld met Wim. Overigens geen gebrek want had nog van de boer van vrijdagmiddag.  

In de stad Grüne Polizei met bajonet op het geweer en alle winkels met luiken voor uit angst voor relletjes. Vandaag nog steeds gas rantsoen dus de mijnen blijkbaar nog niet aan het werk. Nederlandse radio valt ook steeds weg. Gisteren heeft (Woudenberg) gezegd dat in Duitsland ook de 1 mei dag niet gevierd wordt dus dat wij hier ook weer rustig aan het werk moeten gaan. De spoorwegen zouden donderdag 12 uur staken maar niets van gemerkt. Posterijen en telefoon schijnen wel even gestagneerd te hebben. Vrijdagmiddag kennismaking met boer W. weer aangeknoopt. Leken zeer verheugd. Kregen ter ere van de ontmoeting wat brooddeeg mee en een pond tarwe. Het deeg kon gelukkig nog net gebakken worden en is een heerlijk brood geworden, nu al opgegeten overigens. 

3 mei - Gisterenmiddag bij de boer op visite. Fototoestel mee. Weer brood met spek gegeten en daarna gewandeld met de dochters en vrijers naar de wei met de koeien. De stemming dreigde eerst helemaal verkeerd te gaan want de baas had kiespijn, echter waren de jongelieden vrolijk genoeg. Met één v/d vrijers nog een afspraak gemaakt voor een kip. Als hij die had zou hij hem brengen. Rika kwam toevallig ook daar melk vragen voor Fransje, kreeg niet. Wij op hete kolen want ze zouden voor ons bewaren. Achteraf hadden ze dat toch gedaan. Daarvan heeft Fransje een halve liter gebracht. Rika kreeg 2 eieren vanwege de relatie met ons. Gisteravond heb ik bij Henk en Map echte thee gedronken met een op gasrantsoen gekookt cakeje gegeten. Ze had zelfs nog een slaatje waarbij de meegebrachte boterhammen (en rooster) een succes waren.

Ik ben met overschoenen zeer vief op de terugtocht. Joop trekt de volgende keer gymschoenen aan, want gewone schoenen kraken bij ieder zandkorreltje en het is dood en doodstil. Om 21.00 uur werd gepatrouilleerd door politie en de grüne polizei, 's nachts alleen 1 agent gezien waarvoor tegen een haag gehurkt gezeten tot hij voorbij was.

Gisteren langs spoorlijn Geldrop Eindhoven draden doorgeknipt. Men zegt ook langs Nuenen-Eindhoven en Weert-Eindhoven. In Geldrop al 5 lieden opgepakt, willekeurlingen. In Nederland zijn al 18 mensen doodgeschoten volgens standrecht, namen staan in de krant. Er is ook een stationschef bij dus de spoorwegen hebben toch wel iets gedaan. 

De hoofdcontroleur van de centrale controledienst heeft ook de kogel met de adj. en een districtleider, allemaal in Roermond. Fantastisch van die kerels. Er zullen er wel meer volgen, want het is nog steeds niet rustig. Alleen gaan er verhalen, dat Rotterdam helemaal niet heeft gestaakt. Ons gas is nog gerantsoeneerd. Trouwens, er staan ook enige mijnwerkers bij de lijst in de krant. De arbeiders houden zich beter dan de hogeren (het hoge kader bij Philips).

Vanmorgen met Ans melk gehaald bij haar melkboer die nog steeds niet langs komt. Voor Fransje, die ook klant bij hem is een liter melk gekregen en uit goedheid heb ik zelf ook één liter, waarvan de helft aan Wim gebracht. Vertelde dat de boeren over het algemeen niet leveren en in de zuivelfabrieken het personeel nog staakt. De melkemmers, die aan de weg stonden, werden bovendien door de voorbij komende stadsmensen geleegd. Er kwamen vanmorgen 3 melkkarren voorbij met enkele bussen erop en politie er achteraan.

Joop kwam opgewonden terug van een bezoek aan Henk en Map, want Henk zat opgesloten in de fabriek met vele anderen. Heintje was ook niet thuis gekomen. Jan kwamen we tegen, die vertelde dat de Emmasingel toen hij daar liep aan twee kanten afgesloten werd door Grüne Polizei en allerlei mensen, ook vrouwen en kinderen, al schoppend en slaande in overvalwagens werden geduwd. Hijzelf kwam er met een smoesje doorheen.

Bericht kwam, dat wanneer alle arbeiders morgen om acht uur niet aanwezig waren, de directie doodgeschoten zou worden. Die zat gevangen in de fabrieken. Later verwarring doordat iedereen er ‘s middags om 5 uur al had moeten zijn.

Henk en Heintje later weer thuis. Henri zag 10 mensen tegen een muur staan op het fabrieksterrein en hoorde even later het salvo. Hij liep met zijn ster maar gauw door. De mof aan de poort zei ‘die ersten Toten!’

Van die voor Jans ogen opgepakte (Wim zag het ook, maar kon zich in de fietsenstalling schuil houden) zijn er blijkbaar verscheidene doodgeschoten. Gisteravond om half acht is nog iemand van huis gehaald en gedood. Die was verraden en om ± 20.00 uur reed een polygoon wagen door de stad om de namen van de slachtoffers bekend te maken.

Iedereen in angst om de directie. Geen leeg dreigement want Frits Philips heeft het zelf gezegd. Om 16.15 zijn ze met een auto naar Haren vervoerd.

Jan vertelde dat Gerbrandi had gesproken en de rede 's avonds zou herhaald worden. Henri kwam luisteren en Joop kwam ook boven toevallig. We waren verbijsterd. Henri was direct bereid het bevel op te volgen.* Joop wacht nog eerst af. Hij zal ook niet gaan, denk ik. Het bericht was zó positief, niet aanmelden en niet oppikken laten.

Later kwamen Ans, Riet en Wim ook boven. Thee geschonken waarbij Ans toast met jam fourneerde en druk gepraat. Mateur gevallen †.(Mateur is een stad in het noorden van Tunesië.)

5 mei
Gisteren was alles vrij normaal. Alles aan het werk. In Den Haag was alles zaterdag alweer afgelopen, schreef Celine. Het Zuiden en Oosten van het land schijnen hardnekkig te zijn, maar ook hebben ze de eerste doden gehad in Noord- en Zuid-Holland. Breda scheen gisteren nog niet normaal te zijn. Gisteravond reed de Grüne Polizei in een overvalwagen rond en hopen NSB en politie. We luisterden naar elk geluid op straat want ze konden best een razzia gaan houden. Niets gemerkt echter, misschien komt Joop nog met verhalen thuis. Nu juist fietst er weer een marechaussee voorbij met een vent in het zwart met rode band om de arm naast zich. De stakker!