Nederlandse Unie

in Eindhoven

In Eindhoven zorgde op opkomst en ondergang van de unie ervoor dat langzaam het
 organiserende verzet op gang komt.





foto bijeenkomst Unie 10 aug. 1940

1940 Programma van de Nederlandsche Unie

1941 De Unie

1941 De Unie Eindhoven

De Nederlandse Unie

Aantal vooraanstaande Eindhovenaren zoals: Hilda Verwey-Jonker wordt, samen met haar man Evert, lid van de Nederlandse Unie.
Zij treedt toe tot de Plaatselijke Raad van de Unie. Bijna de helft van het bestuur is later op een of andere manier betrokken bij het Eindhovens verzet. 
Bron: document archief ©Frans Dekkers

Plaatselijke Raad

J.Daamen (Philips /verzet)
B. Diesbergen (Philips /verzet) 
J. Ligtvoet
G. Philippart (Verzet/Philips) 
Mr. J. v.d.Putt (verzet)
Fr. Schellens
Ir. M. Spies (Philips)
Mevr. H. en E. Verweij (Philips / Verzet)

Secr en Propaganda

Drs F.Gijzels (verzet)
Drs E. Gianotten (Philips)
H. Mollen
Th. Panken (Verzet)
J.v.d.Tooren
B. Veth

Meer dan 5000 Eindhovenaren bij 1e bijeenkomst

In Eindhoven was in oktober 1940 ongeveer een op de elf inwoners lid van de Unie; de plaatselijke afdeling telde ruim 10.000 leden. Op het hoogtepunt, in juli 1941, ontving ruim een op de vier Eindhovense huishoudens het Unie-weekblad.

Voor Jacques Hermans

De unie was voor Jacques Hermans aanleiding om in het verzet te gaan. Ook Rijckaert en  Johnie Daamen uit Strijp zie we later op de P.A.N. ledenlijst.


10 december 1940 is de eerste vergadering. Uitgenodigd zijn:
Mr. J. v.d.Putt   (verzet)
Mevr.  Verweij-Jonker   (Philips /verzet)
Ir. M. Spies   (Philips)
G. Philippart  (Philips /verzet)
J. (Johnie) Daamen   (Philips /verzet)
J. Ligtvoet
B. Diesbergen  (Philips /verzet)
Fr. Schellens
Drs E. Gianotten  
Drs F. Gijzels  (verzet)
J. Willems Leider Gewestelijk Secretariaat 
(foto; archief G. Philippart / www.rhc-eindhoven.nl)



Van Unie naar verzet

Mr. J. v.d. Putt  voorzitter van het Dommelhuis, zie we hier weer terug als bestuurslid in de Eindhovense  Afdeling van de Unie. Ook zien we veel mensen die bij Philips werken of bij het later verzet betrokken zijn.

Evert Verwey zei onomwonden dat het blad van de Unie ‘ontzettend gezwam’ was dat zo geschreven moest worden ‘dat het nog net door de Duitsers geaccepteerd werd’. De Eindhovense afdeling probeerde de diepe kloven op politiek en godsdienstig gebied te overbruggen. Dit duurde niet lang want al snel domineerden de ‘Philips-mensen’ waardoor ‘national-socialisten’ werden afgestoten. (bron Proefschrift Drift en koers  pagina 154)

"Ja", zegt Jacques Hermans "het eerste verzet was door de Unie, toen tegen de N.S.B. en W.A. "de straat" wilde veroveren. Dit leidde tot een schietpartij op Schippershof. De "Unie" Nederlanders weerden zich met schoppen etc. De ruiten (zie foto Schippershof 12) waarachter een Unie plaat hing bij L.A. Gussenhoven (oom Gus) werden ingeslagen. [Gussenhoven is een later een belangrijke spil bij onderduikershulp en actief P.A.N. lid] Ik was er bij en maande tot rust en afwachten. Na de opheffing van de Unie, wilden wij deze door laten bestaan op illegale wijze". De kern van het verzet, de latere P.A.N. werd toen gevormd. Jacques vertelt nog: " "Johnie (Jan)  Daamen  nam het wijkleiderschap van de L.O. op zich, zodat ik verder geheel voor de P.A.N. kon werken".

In Eindhoven was het enthousiasme voor de Unie van korte duur. De Eindhovense afdeling stelde zich al snel onafhankelijk op van de centrale leiding. De stichting van een ‘instituut voor werkende leden’ dat joden uitsloot, wekte weerstand. Langzaam maar zeker verdween de Eindhovense Unie, mede door allerlei maatregelen die door de bezetters werden opgelegd, uit beeld. Zie diverse documenten hieronder.
December 1941 verbiedt de Duitse bezetter de Unie. In juli 1941 had de Unie bijna al geen mogelijkheden meer, zie Eindhovense documenten hieronder. In Eindhoven zorgde de opkomst en ondergang van de Unie ervoor dat langzaam het organiserende verzet op gang komt. Onderlingen contacten werden mede door de Unie op betrouwbaarheid getest.
 [algemene scriptie in PDF
over de Unie]  

Buitenzijde pagina 4 en 1, programma Unie Eindhoven,  zaterdag 10 aug. 1940

 

Binnenzijde pagina 2 en 3, programma Unie Eindhoven, 10 aug. 1940

 


Zaterdag 10 Augustus 1940 om 19.00 uur op het fabrieksterrein van de Fa. Mignot & de Block.
werd een grote bijeenkomst gehouden van de Nederlandsche Unie. Bezocht door ongeveer 5000 personen. Op deze bijeenkomst sprak mr J. Linthort Homan en Prof. dr. J. E. de Quay 
 In de pauze werd door Kommer Klein een nieuw Nederlands  lied van Anton van Duinkerken gedeclameerd. De vergadering werd besloten met het zingen van „Mijn Nederland".
Eindhovensche en Meierijsche courant 12-08-1940

27 februari 1941 verbod politieke activiteiten

Documenten: archief G. Philippart / www.rhc-eindhoven.nl

16 juli 1941 Verbod op affiches voor de ramen te hangen

7 april 1941 was al een colportageverbod in gesteld.

26 juli 1941 Alles verboden zelfs het schriftelijk inlichten van het feit dat alles verboden is

Ook verboden het dragen van het Unie-insigne.
Zie de volledige tekst hieronder

26 juni 1941

Zo juist ontvang ik van de politie bericht dat door den Commissaris Generaal voor openbare veiligheid op grond van par.1 van verordening 20/1941 met onmiddellijk ingaande werking het aanslaan, het aanplakken en het op andere wijze in het openbaar vertonnen van plakkaten en geschriften van de Nederlandsche Unie verboden is.

Eveneens is vanaf heden verboden het dragen van het Unie-insigne.

Op grond van deze nieuwe verbodsbepalingen is de etalage in het Uniehuis ontruimd, terwijl ook het bord "De Nederlandsche Unie" moest worden verwijderd. Onze werkzaan heden vinden overigens, binnen het kader der opgelegde beperkingen normaal voortgang, zodat de ledenwerving dient te worden voortgezet.

Het is U bekend dat geen schriftelijke mededelingen mogen worden doorgegeven aan onze leden. Intussen is het wel goed onze leden mondeling in te lichten in het bijzonder omtrent het verbod van het dragen van het insigne opdat zij ongewild niet in moeilijkheden komen.

Blijft trouw aan de Unie maar bedenkt dat deze geen doel in zich is en dat wij steeds gewerkt hebben en ook zullen blijven werken voor de toekomst van ons Nederlandsche volk.

Met vaderlandschen groet,

Plaatselijk Secretaris.