LS
Hieronder vindt u enige gegevens over de werkzaamheden van de „Organisatie Gehrels”.
Hoewel de organisatie of het fonds nooit een naam gedragen heeft, was zij toch aan velen onder bovengenoemde naam bekend. Het komt ons voor dat wij den Heer C. A. Gehrels, de stichter en onvermoeide werker van dit fonds, die ons allen door zijn bezielende woorden en nobel voorbeeld steeds aangespoord heeft dit werk voort te zetten en uit te breiden, niet beter kunnen eren, dan door zijn naam voorgoed aan dit werk te verbinden. Hij werd het slachtoffer van zijn menslievend werk en werd door de Duitsers voor zijn nobel streven beloond met het lijden in hun beruchte concentratiekampen tot hij in januari 1945 [ de juiste datum is 23 maart 1945] overleed in het kamp DORA, bij Nordhausen.
Verder zullen in dit verslag geen namen van medewerkers genoemd worden. Wij hopen, dat iedereen, die dit werk steunde voor zichzelf overtuigd is, dat hij deed wat hij kon om ook dit doel van het algemeen verzet te doen slagen. Te weten, dat wij onze plicht deden is onze enige, maar dan ook volledige beloning.
ONTSTAAN.
De directe aanleiding tot het ontstaan van het fonds was een blijk van saamhorigheid van het personeel van een van de fabrieksafdelingen van de N.V. Philips' Gloeilampen fabrieken. Een van de leden van het personeel van die afdeling, die tijdens de oorlogsdagen van 1940 in dienst was bij de Kon. Ned. Marine, behoorde daardoor tot diegenen, die, gescheiden van hun familieleden, jaren lang zouden blijven vechten voor onze bevrijding. Toen nu juist op zijn verjaardag, dezen marineman een zoon geboren werd, besloten zijn collega's om, zoals gebruikelijk, van hun belangstelling bij deze bij de gebeurtenis te doen blijken. Bij de collecte die in kleine kring voor dit doel gehouden werd bleek de offervaardigheid zeer groot. De Heer Gehrels vroeg zich toen af, of er niet meerdere gevallen zoals dit waren en of het niet wenselijk zou zijn ook die gezinnen een blijk van medeleven te geven. Na verschillende besprekingen stelde hij toen voor, om een gezamenlijke actie daartoe op touw te zetten.
DOEL.
Het was de bedoeling in de eerste plaats financiële steun te verlenen in die gevallen waar dit nodig zou blijken. Nog belangrijker werd echter geacht de morele steun die voor de betrokkenen van de getoonde belangstelling zou uitgaan. Hoewel het natuurlijk onmogelijk was, ook maar in geringe mate, voor de betrokken gezinnen het gemis van man, vader of zoon te vergoeden, waren wij toch van oordeel, dat den families het gevoel moest gegeven worden, dat zij niet geheel alleen tegenover de steeds groeiende moeilijkheden stonden en dat offers, die zij moesten brengen, niet vergeten werden, door degenen voor wie ze gebracht werden.
Wij waren van oordeel, dat het niet meer dan onze plicht was hen te steunen en dat het een eeuwige schande zou zijn als zij, die straks na de bevrijding zouden terugkeren zouden moeten constateren, dat wij hun gezinnen in de steek gelaten hadden.
ORGANISATIE.
Het was natuurlijk in de eerste plaats nodig de adressen te verzamelen van diegenen, die voor hulp of belangstelling in aanmerking kwamen. Of te beginnen werden de adressen van hen, die bij de N.V. Philips werkzaam geweest waren zoveel mogelijk verzameld. Dit geschiedde afdelingsgewijs.
Verder verschafte een ambtenaar van de Afd. Sociale Zaken van het Eindhovense Gemeentebestuur ons de adressen van hen, die kostwinnersvergoeding genoten. Zo kwamen wij o.a. in het bezit van adressen van families van marechaussees, die in Engeland waren. Uiteindelijk verschafte een bestuurslid van een organisatie van marechaussees ons de adressen van de families van alle „vermiste” marechaussees. Op deze manier werd het werk, dat eerst een lokaal karakter droeg, steeds meer uitgebreid.
In het begin werd alles vanuit Eindhoven gefinancierd, maar om zo veilig mogelijk te werken werd zoveel mogelijk gedecentraliseerd en werd ernaar gestreefd het bestreken gebied, dat op den duur de drie Zuidelijke Provincies omvatte, te verdelen in verschillende districten, De opzet was deze districten, die hun centrum hadden, in de grotere steden, geheel „selfsupporting!" .te maken, dat wil zeggen dat ieder district ook zelf de benodigde gelden verzamelde. Dit gelukte echter lang niet in alle gevallen, daar de plaatselijke omstandigheden of gebrek aan activiteit onder de medewerkers soms onoverkomelijke hindernissen in de weg legden.
Ook in het Westen des lands werden pogingen gedaan om tot oprichting van dergelijke organisaties te komen, waarvan er enkele zeer goed geslaagd zijn. Door deze activiteit kwamen wij in contact met organisaties, die op hetzelfde terrein werkzaam waren en die soms over zeer grote financiële hulpbronnen beschikten. Na rijp beraad werd besloten de aangeboden ruime financiële steun te aanvaarden, de daaraan verbonden gevaren ten spijt.
Als tegenprestatie hadden wij ons verplicht alle steungevallen in de omgeving van Eindhoven van deze organisatie over te nemen. Dit zou geheel normaal geweest zijn, als er niet een geval bij was geweest waar het steun aan onderduikers betrof. Juist dit geval is den Heer Gehrels noodlottig geworden.
Hierbij dient opgemerkt te worden, dat om, veiligheidsredenen de organisatie een vrij nauwkeurig omschreven arbeidsterrein had. Gesteund werden de verwanten van hen, die zich buiten het door den vijand bezette gebied bevonden. Hierbij werd niet alleen gedacht aan de gezinnen van hen die in militaire dienst, bij de Landmacht of de Marine waren, maar natuurlijk ook aan de families van Koopvaardijpersoneel en anderen, die op een of andere manier in Engeland terecht gekomen waren bijv. de vele burgerchauffeurs die vanuit Zeeland overgestoken waren.
Het heeft natuurlijk niet ontbroken aan steunaanvragen voor andere doeleinden en het behoeft geen betoog dat deze gevallen niet zonder meer terzijde gelegd werden. Zij werden of doorgegeven aan organisaties die reeds op dat speciaal gebied werkzaam waren óf zij werden door een speciaal opgezette actie geholpen.
Wanneer hier gesproken wordt van veiligheid en gevaar, dan wordt hieronder verstaan gevaar voor het onbelemmerd werken van de organisatie, dus gevaar van de gesteunden,
De organisatie werd verder als volgt opgebouwd:
Op verschillende plaatsen, in fabrieken en kantoren en in de omliggende dorpen, werden „cellen" gesticht onder leiding van één persoon die maandelijks of wekelijks de bijdragen heeft geïnd. Deze droeg maandelijks het verzamelde bedrag af aan de centrale penningmeester die ook weer voor de distributie zorgde.
Verder werden er „contactmannen” aangewezen, die elk een aantal gezinnen bezochten. Dezen onderzochten de financiële toestand van de hen toegewezen gezinnen. Verder lag het ook op hun weg, om naast de financiële steun, ook de morele steun te verzorgen. Naar gelang van de bevindingen van de contactmannen werden de periodieke uitkeringen vastgesteld.
Om ook in die gevallen waar geen directe steun nodig of niet op prijs gesteld werd toch iets te kunnen doen, werd het „Verjaardagfonds” ingesteld. Op de verjaardagen van de gezinsleden of andere feestelijke gebeurtenissen als ook op St. Nicolaas en Kerstmis werd een bepaald bedrag uitgekeerd.
Dit geld kon door de contactman besteed worden voor verrassingen of in contanten uitbetaald worden afhankelijk van de omstandigheden van het gezin. Later werd ook een bepaald bedrag per gezinslid uitgekeerd als vakantietoelage terwijl in vele gevallen textielgoederen, schoenen en levensmiddelen werden verstrekt. Vooral deze levensmiddelenvoorziening heeft prachtig gewerkt, hoewel er soms zeer grote moeilijkheden door de organisatoren moesten worden opgelost.
RESULTATEN.
Nu nog enige cijfers die de voortdurende groei van het werk kunnen illustreren:
In het begin van 1941 werd maandelijks een bedrag van ca. f 200. bijeen gebracht. In de maand Januari 1942 bedroegen de inkomsten f 567.75, terwijl de uitgaven in die maand f 458.20 bedroegen. In de maand December van datzelfde jaar waren de maandelijkse inkomsten opgelopen tot bijna f 1700.-, terwijl de uitgaven dat bedrag nog iets te boven gingen. In 1942 bedroeg de ,,omzet” bijna f 14000.
Uit het hierbij afgedrukte staatje, ziet men, dat de cijfers voor 1943 weer een geweldige stijging toonen.
De cijfers van 1944 zijn lager doordat deze alleen betrekking hebben op de kring Eindhoven, terwijl de cijfers van de voorafgaande jaren betrekking hebben op het gehele Zuiden.
In de loop van het jaar 1943 werd de decentralisatie verder doorgevoerd, en werden de gelden van de kring Eindhoven en de ,,Provincie afzonderlijk beheerd.
De getallen over 1945 liggen nog lager doordat in Maart 1945 de geldinzameling stopgezet werd, het Zuiden was toen al een half jaar bevrijd, en vele steungevallen aan de officiële instanties overgedragen.
Op 1 oktober 1945 bedroeg het saldo nog ruim f 700.-. Dit geld wordt gebruikt om nog steun te verlenen in die gevallen waar langs officiële weg nog niet voldoende geholpen kan worden. De ondersteuning mag niet worden gestopt voordat wij er zeker van zijn, dat de betrokkenen op andere wijze geholpen worden.
Velen werden in de oorlogsjaren op deze wijze gesteund, in de kring Eindhoven alleen al 52 gezinnen. Namens deze gezinnen brengen wij hiermede onzen hartelijken dank aan al diegenen – waarschijnlijk meer dan 1000 personen! — die dit werk gesteund hebben door hun bijdragen. Zij maakten het mogelijk, dat de sympathie van het Nederlandsche volk getoond werd aan de familieleden van hen die streden voor een Vrij Nederland.
OVERZICHT: in gulden
1941 inkomsten 4135.40 - 1941 uitgaven 3231.32
1942 inkomsten 13754.12 - 1942 uitgaven 13845.49
1943 inkomsten 32920.72 - 1943 uitgaven 32272.43
1944 inkomsten 23861.63 - 1944 uitgaven 22701.69
1945 inkomsten 4171.14 - 1945 uitgaven 6079.00
totaal inkomsten f 78843.01
totaal uitgaven f 78129.93
Saldo op 1 oktober 1945: f 713.08.
