Hendricus M.J. Aarts (Harry)
20 maart 1915 - 19 augustus 1944
rechercheur van politie
Harry Aarts, geboren op 20 maart 1915 in Westerhoven (Bergeijk), was de zoon van een veldwachter en werkte als rechercheur in Eindhoven. Hij was ongehuwd en woonde samen met zijn jongere broer Jan (1921-1989), eveneens werkzaam bij de Eindhovense politie, op Sint Martinusstraat 22 in Eindhoven.
Vanaf 1942 was Harry actief in het verzet, voornamelijk met plaatsgenoot Rien van Bruggen (Groep Verbruggen). Onder de schuilnaam "de aap" hield hij zich bezig met diverse verzetsactiviteiten, zoals het regelen van onderdak, het waarschuwen van mensen, het verspreiden van bonnen en pilotenhulp. Zijn positie als politieman bood hem veel mogelijkheden, maar hij moest wel oppassen voor foute agenten en verraders binnen het korps.
Volgens een verzetskaart werkte hij ook samen met kapelaan Clemens Zigenhorn en pastoor Dr. L. Gruijter van de Gestelse parochie Heilig Hart. Daarnaast werkte hij samen met Jan Custers en de L.O. groep van mevrouw van Bruggen. Zijn collega G.J. Reukers was zijn vaste bijrijder en bracht bemanningsleden weg naar Harry's neef H. Aarts in Borkel en Schaft.
Een naoorlogs NIOD-verslag over het verzetswerk van Gerrit van den Born (verzetsnaam Jos) op de Veluwe beschrijft de route die de piloten aflegden. Gerrit kende het adres Nicolaas Beetsstraat 41 van familie van Bruggen. Het verslag vermeldt dat zij in totaal "plus minus 150 piloten weggeholpen, allen kwamen goed aan, niet een werd gepakt." Contacten hiervoor waren: van Doorn te Deventer, Aarts(en) te Eindhoven, Joke Folmer te Zeist en Piet van den Hurk uit Meppel. Gerrit van den Born bracht ze naar Deventer. In Eindhoven bracht Aarts hen per auto tot over de Belgische grens.
Een deel van de piloten ging naar zijn neef Harry Aarts, woonachtig in Borkel en Schaft. Amerikaanse documenten spreken van 30 bemanningsleden van vliegtuigen. Deze neef had contact met de Belgische ondergrondse: Witte Brigade. Hij werkte samen met Johan (J.A.) Baken, tot 1941 burgemeester in Borkel en Schaft, en ook het Trappistenklooster in Achel was erbij betrokken. Deze neef H. Aarts werd gearresteerd door de SD en zat gevangen van 11 juni 1944 tot augustus 1945.
Harry Aarts bracht neergeschoten geallieerde piloten onder andere naar verzetsvrouw Coba Pulskens in Tilburg. Van daaruit werden ze naar de grens gesmokkeld, om via het Belgisch verzet en Frankrijk en Spanje (Gibraltar) terug te keren naar Engeland. Eerst vervoerden zij piloten, die zij uit Amersfoort kregen, naar Limburg. Later vonden zij twee afvoerlijnen in Noord-Brabant. De ene route liep naar Maarheeze-Budel, de andere via Oisterwijk naar Coba Pulskens in Tilburg. Voor het overbrengen van piloten maakte Harry regelmatig gebruik van een politieauto, of hij reed in een auto met het bord "Politie" achter de voorruit. Zo liepen ze minder kans om na spertijd te worden aangehouden. Ook op de avond van 8 juli 1944 stuurde Harry Aarts zijn politie-DKW voor het piloten transport. Een eerdere rit op die avond ging goed, een tweede niet...
Harry Aarts LO-LPK kaart bij NIOD
Op zaterdag 8 juli 1944 wordt Harry’s wagen, met daarin verzetskameraden Jan Brunnekreef en Piet Haagen (verzetsnaam Tom) en twee geallieerde Canadezen piloten, Frayser en McFayden op de achterbank, bij Moergestel aangehouden. Details over de fatale reis staan in dit onderzoek rondom Piet Haagen.
Een luitenant van de Wehrmacht Schönfeld meldt dat hij met zijn patrouille op het kruispunt Oisterwijk-Tilburg in Moergestel een DKW-personenauto met een Nederlands kenteken heeft aangehouden. De auto staat op naam van de Eindhovense gemeentepolitie. Het voertuig en de vijf inzittenden zijn meegenomen naar de commandopost van het detachement in Moergestel.
Volgens hun persoonsbewijzen zijn drie inzittenden, Nederlanders, waaronder de bestuurder die politieman zegt te zijn en dit met papieren kan aantonen. Twee andere inzittenden spreken Engels. Het is een verdacht gezelschap en in de auto zijn twee pistolen gevonden.
Als Schönfeld voldoende zekerheid heeft dat de twee Engelssprekende arrestanten luchtmachtmilitairen zijn, verzoekt hij de Luftwaffe in Gilze-Rijen om ze over te komen nemen, zodat ze door deskundigen van de Abwehr verhoord kunnen worden. De piloten Fraser en McFayden zijn bij de aanhouding krijgsgevangen gemaakt en zullen de oorlog overleven.
We passeerden Eindhoven zonder avontuur en hadden bijna de buitenwijken van Tilburg bereikt toen we een rood licht zagen op de weg die voor ons lag. Tom had een revolver in zijn hand die hij liet liggen langs de achterkant van de zitplaats – en je kunt je zeker die wilde gloed die hij in zijn ogen had wel inbeelden. Toen wij het licht bereikten, was het niet om de gewone ene Duitser te ontdekken, zoals ik verwacht had, maar een wegversperring van zes personen – een machinegeweer, twee geweren en natuurlijk de altijd aanwezige revolvers. Zo gauw Tom de sterkte van de versperring zag, liet hij het pistool vallen en verborg het onder het kussen van de achterste zitplaats. Intussen had Harry de papieren voor de wagen en zijn eigen pas overgegeven. Lees de gehele brief hieronder verder.
De piloten zijn onmiddellijk door de mand gevallen omdat zij geen Nederlands spreken. De dag erop wordt ook Coba gearresteerd met drie piloten die in haar huis worden aangetroffen. De piloten worden direct doodgeschoten.
Harry Aarts, Jan Brunnekreef en Piet Haagen zijn erg fors verhoord. Van Harry staat vast dat hij na vreselijke martelingen, men wilde alles van hem weten, niet heeft gepraat. Nadien worden ze naar kamp Vught gebracht.
Hun aanhouding heeft grote gevolgen voor het Eindhovense verzet:
1) Na dit mislukte pilotentransport van Harry en Tom is Rien van Bruggen in zijn woning, Nicolaas Beetsstraat 41 op 9 juli 1944 door de SD gearresteerd naar Haaren gebracht.
2) Ook de Eindhovense rechercheur Joh.de Rooij werd een dag later gearresteerd wegens het verlenen van hulp aan joden en het vervoeren van piloten. Hij is naar het kamp Vught overgebracht, de politieman de Rooij heeft de oorlog overleefd.
3) Die zondagochtend van 9 juli 1944 stapte chef Willy Weber van de Sicherheidsdienst bij de winkel van Jacques naar binnen, hem werd gevraagd: "Sind Sie Herr Jacques Hermans".... Jacques wordt een tijd vast gehouden, kan zich eruit kletsen en duikt tot half augustus onder.
4) Ook in Tilburg en omgeving vinden diverse arrestaties plaats en vallen doden zoals bij Coba Pulskens.
5) Zijn broer Jan moet onderduiken omdat de SD dacht dat hij ook in het verzet actief was.
Op 19 augustus 1944, om half negen in de avond, wordt Harry samen met Rien van Bruggen en Piet Haagen gefusilleerd. Jan Brunnekreef komt een jaar later om.
Jan Brunnekreef is bij de evacuatie van kamp Vught op transport gegaan naar concentratiekamp Sachsenhausen, bij Berlijn. Hij werkte daar in de Heinkelfabrieken. In oktober 1944 werd hij overgebracht naar concentratiekamp Neuengamme, waar hij 16 oktober 1944 aankwam en werd geregistreerd onder kampnummer 58474. Hij werkte er lange tijd in een fabriek in Wittenberge aan de Elbe. Bij de evacuatie van dat kamp in februari 1945 keerde hij weer terug naar Neuengamme. Sinds maart 1945 ontbrak elk spoor van hem. Vermoed wordt na de oorlog dat Brunnekreef evenals vele andere gevangenen uit Neuengamme bij de ontruiming van dat kamp was ingescheept op Duitse passagiersschepen, die op 3 mei 1945 door Britse bommenwerpers tot zinken werden gebracht en waarbij duizenden gevangenen de dood vonden.
In Oisterwijk is Jan Brunnekreefstraat als aandenken aan zijn verzetsdaden.
In Eindhoven is naar Rien van Bruggen genoemd: Rien van Bruggenpad
In Eindhoven is naar Piet Haagen genoemd: Piet Haagenlaan
In Best is naar Piet Haagen genoemd: P.J. Haagenstraat
Naar Harry Aarts is nog geen straat genoemd.
Herdenkings- of bidprentje 23 october 1944 uit het P.A.N. archief
Hieruit blijkt dat Harry Aarts gedurende 1942 al actief is in het verzet.
Bid- of herdenkingsprentje Harry Aarts aangetroffen in het P.A.N. archief
Harry Aarts, oud 29 jaar als goed vaderlander gestorven op 19 augustus 1944 voor het Duitse vuurpeloton in het concentratie-kamp Vught.
Eindhovense helden voor het vuurpeloton. Eindhovens dagblad 19 augustus 2015
Bronnen
archief PAN o.a https://www.eindhoven4044.nl/4/HarryAarts2.pdf
Brief van Robert Duncan MacFayde: https://www.eindhoven4044.nl/3/brief.html
Eindhovens dagblad 19 augustus 2015
https://oisterwijkinbeeld.nl/verzetsstrijders-van-de-straat/jan-brunnekreef/
betreffende rechercheur Joh.de Rooij: https://www.gemeentepolitieeindhoven.nl/
NIOD archief LO-KP