Het volledig interview tussen Ad Goede en Theo Dirks
Op de reünie te Eindhoven werd aan Ad Goede d. d. 1 Mei 1947 door Theo Dirks =D. het volgende medegedeeld:
(Het begin was door het rumoer in de zaal niet duidelijk te ver-
staan).
Ad: Er zijn enkele puntjes, die ik nog graag wil horen, nl. de pogingen om de K. P. Sander in het landelijke K.P. verband te krijgen. Weet je de factoren waarom het niet doorgegaan is?
D.: Dan moeten wij teruggaan tot aan het uitgangspunt. Hoe het verzet is gekomen, hoe het verzet gegroeid is en hoe daaruit ontstaan diverse contactpunten. Het verzet van ons is tamelijk klein geweest, voor zover ik het achteraf bekijk, en vroeg begonnen, in 1941. Het is begonnen met goede bedoelingen, maar met niet al te veel succes. De gedachten waren nog bij de meesten, vonden wij heel dikwijls, te zeer bepalend geweest door te zeggen: we zullen nog even afwachten, of het is toch zo gedaan. Het was moeilijk om al die richtingen in te schakelen om tot een succes te komen. Toen begon het langzaam te lopen. Enigszins eerst tot ergernis, anderszins toch weer tot vreugde, omdat je niet alleen stond.
De eerste grondlegging geschiedde op de les, ik studeerde, en een collega, met wien ik op de H.B.S. was geweest, liet zijn gedachten erover gaan en toen werd het idee geopperd, zouden wij niet iets kunnen beginnen om de zaak in een bepaald verband te houden en te leiden. Het ging met veel moeite gepaard. Het schema was ontworpen, contacten gezocht, middelen gezocht. Die middelen bestonden in het begin meestal uit lectuur. Men probeerde wat illegale lectuur te pakken te krijgen en te vermenigvuldigen, heel in het begin, heel sporadisch. Toen wij er succes mee hadden, zijn wij er mee blijven doorgaan en de toestand veranderde eigenlijk, zonder dat je er erg in had. Er werden andere wegen gezocht, dat ging zo door tot eind 1943.
Augustus 1943 hadden wij al enkele groepjes bij elkaar gebracht, diverse contacten gelegd. In het verband van de contacten leggen moet Ad Tops genoemd worden. Met deze ging ik een keer naar Piet, omdat ik pas uit Scheveningen vrij was gekomen. Ik was militair geweest en moest voor mezelf zorgen om niet weer in krijgsgevangenschap te moeten. Al mijn paperassen zijn op het arbeidsbureau in orde gebracht en ik heb daar een hele dag gewerkt. Het L.O.werk was het ingrijpen voor de Joden om een bonkaart terug te krijgen, een stamkaart, al dat werk, het normale L.O.werk.
Toen moesten wij, omdat de zaak telkens begon te groeien, onze taken gaan splitsen. Het ruwe werk moest gescheiden worden van het L.O.werk. Toen had ik meer het ruwe werk en Piet en een collega het L.O.werk. (Piet van Hooft). Piet werkte verder met Ad Tops, zo'n clubje bij elkaar. Piet en Ad deden dus het ene werk en ik werkte in de andere richting.
In 1943 kreeg ik contact met Jacques Hermans. Dat gebeurde door mijn schoonmoeder. Hij kwam nogal eens bij mijn schoonmoeder. Ik zei tegen mijn schoonmoeder: werp eens een hengeltje uit, en er werd gehapt. Via mijn schoonmoeder werd een afspraak gemaakt, daar was ook vertegenwoordigd Ad v.d. Holst. Zijdelings hadden Piet v.d. Hooft en Tops ook al contact, maar toen kregen wij van de andere kant contact, dus het sloot. Tegelijkertijd breidde het verspreiden van illegale lectuur zich uit. We hadden vaste contacten kunnen leggen met Je maintiendrai en daarvan maakten wij dankbaar gebruik om de geest van de mensen wakker te krijgen, ze moesten flink wakker gemaakt worden om contacten te krijgen.
Ongeveer begin 1944 hadden wij een behoorlijk net over de gehele omgeving van Eindhoven liggen, de mensen hapten, je kon voelen, dat er meer animo was. Dat is uiteindelijk ons succes geweest. Door onze vele contacten en onze vele lezers konden wij beter tot onze groepsvorming overgaan. Het werd ons speciale werk, de K.P. te gaan behandelen. Ik had er een paar in Eindhoven en die werden een tijd voor de bevrijding samengevoegd. Buiten Eindhoven was het ten westen praktisch, de hele Kempen is door mij met enkele medewerkers bewerkt. Toen hebben wij bewerkt Oost Eindhoven, dat was een contact van Je Maintiendrai, die moest onderduiken. Toen de groepsvorming bezig was en er meer contacten waren gelegd, maakte ik contact met Frits Hoynck van Papendrecht, dat werd gelegd via Jacques. Ik had alleen gehoord dat hij met een geweer op zijn schouder aan het sjouwen was. Wij maakten een afspraak op een bepaalde plaats en hoorden dat Frits ook met een groep bezig was. Dat merkten wij aan twee kanten. Wij hoorden dat in een bepaald dorp iemand was gekomen om een groep te vormen. Toen werd deze hele geschiedenis van contactvorming besproken, het doel waarom Frits het deed en het doel waarom wij het deden en toen concludeerden wij, dat Frits begonnen was in Bergeijk, zijn woonplaats.
Nu konden wij om goed samen te werken niet anders doen dan een overeenkomst aan te gaan. Elk kreeg een afgebakend terrein, waar men bleef en elkaar niet in de wielen reed. Wij dachten direct als er wat tevoorschijn kwam wat nieuw was: wie zit er achter. Frits bleef in zijn omgeving, met enkele dorpen eromheen. Ik bleef in de Kempen. Jacques had een paar goede contacten in Eindhoven en toen had ik ook contact met Doeve, ten Oosten van Geldrop, dat kwam via Piet. Doeve was een groep aan het vormen en Piet kwam er toevallig mee in kennis, omdat hij er ook een groep aan het formeren was.
Toen, in augustus 1943, moest ik onderduiken en kon ik niet meer zo goed bewegen. Ik heb plaats gekozen in de Kempen en Frits, die overal terecht kon, heb ik in contact gebracht met Doeve. Jacques had een gedeelte van Eindhoven, Frits had zijn groep daar beneden, de omgeving van de dorpen was ook al in de buurt gekomen, Wever had een omgeving. Het curieuze was, dat het overgrote aantal medewerkers uit L.O. kringen was. Het kon niet zo gek lopen of er was een of andere band. Toen, na een overval op het Distributiekantoor (D.K.) maakten wij kennis, omdat deze dingen aan de L.O. overgedragen werden, met Vingerhoets. Vingerhoets had al van onze activiteit gemerkt. Hij had ook al contact met een onderwijzer en die kwam een keer in ons hoofdkwartier, die zocht de O.D. te stichten. Hij ving daar bot, omdat wij al helemaal geconsolideerd (samengevoegd als groep) waren.
Wij voelden geen behoefte om er iets nieuws bij te nemen (samenwerken met de Eindhovense O.D.). Het direct contact ontstond na de overval in Bladel. Voor die tijd hadden wij zijdelings contact, maar hadden de man nooit gezien, de naam was wel genoemd, de schuilnaam Anton, en onder die naam hebben wij elkaar ook leren kennen. Toen zei Vingerhoets: Jullie begeven je veel op het terrein van K.P.werk, ik heb ook contact met tamelijk bekende K.P.ers. Ik zeg: dat is ons altijd aangenaam om mee samen te werken en toen bracht hij mij in contact met Wim Tilburg, woont nu in Roosendaal, was capitulant. Toen kwam de globale kennismaking.
Ad: Zijn toen de plannen voor Haaren ter sprake gekomen?
D.: Ja, even daarna. Het plan hadden we al geopperd. Toen hij ook met het plan tevoorschijn kwam, werd het tijd om te combineren.
Toen heb ik gezegd: ik heb goede contacten in Oosterwijk, vlak bij Haaren, dan zal ik maken, dat ik de plannen en de tekeningen kan bemachtigen, Dat is fijn. Wij zullen ons best ook doen, dan kunnen wij straks deze zaken van verschillende kanten bekijken en kunnen wij de hiaten vinden. Ik ben naar ons contact in Oosterwijk gegaan, die had heel toevallig het contact van Haaren met het kamp zelf, dat was de stoker, die altijd in het gebouw heeft gewerkt.
Wij gingen er samen naar toe. Die man kon ons het hele gebouw uit het hoofd schetsen, zus, zo, dat ligt gescheiden, daar de ter dood veroordeelden. Maak er een mooie plattegrond van, van de eerste verdieping, de tweede verdieping en dat heeft hij heel mooi uitgewerkt.
Die plannen zijn bij ons gekomen. Voor die tijd hebben wij nog een plattegrond gekregen van de geestelijkheid in Oosterwijk. Dit alles tezamen was voor ons voldoende en ben ik er een paar keer samengekomen met Wim. Ik maakte de afspraak: kom over 14 dagen terug. Ik heb niets meer van Wim gehoord. Die bleef tamelijk aan de kant met zijn vorderingen op dat gebied en wij waren klaar, dat was af.
Indertijd hebben wij een paar afspraken gemaakt om enkele stro-opslagplaatsen in de brand te steken met Wim samen. Dit contact leidde tot Frank via een andere weg. Frits had ook het contact met Frank.
Ad: Hoe is het contact met Frank tot stand gekomen?
D.: Frits zei: Ik heb nog goed contact met de K.P. Vingerhoets bracht mij met de goede K.P. in contact en naderhand bleek, dat waarmee Frits me in contact bracht, naar dezelfde toeging. Frits zegt: "Zullen we een keer daarmee een praatje maken?" Er werd een afspraak met Frank gemaakt in Knegsel, ongeveer juli 1944.
Ad: Toen had hij de opdracht om in Brabant de B.V.G.'s (Burgerverzetsgroep) te vormen.
D.: Ja. Op die bijeenkomst werd besproken wat wij als doelstelling hadden, uit de aard van de zaak, sabotage werk, het militaire gedeelte.
Toen was er ook vertegenwoordigd Sjef de Groot. Frank legde hun doelstelling uit. Sjef zei niets. Wij wisten niet waarom Sjef er bij was. (Sjef was Brabantse coördinator K.P.) Frank zei, dat we hem de doelstellingen, onze middelen en sterkte moesten opgeven en dat hier een bron van samenwerking uit kon ontstaan. Uit de aard van de zaak was hier niets op tegen. Wij aanvaardden deze samenwerking, zodat het op dat moment afgesproken werd wanneer zij iets te doen hadden, zouden wij in de bres springen en hadden wij iets te doen, dan zouden zij medewerking verlenen.
Sindsdien hebben wij nooit meer contact gehad. Op die dag werd er ook een vergadering in St. Oedenrode belegd. Dat was 's middags. Daar waren enkele K.P.leiders vertegenwoordigd, ook Sjef . Ik meen, dat er ook waren Alfons uit Deurne, Henk uit Nijmegen (Henk Brouwer vermoedelijk), Nelemand; en stuk of zes, acht mensen waren en vertegenwoordigd. Frits en ik waren er ook. Er werd gesproken om tot coördinatie te komen van de K.P.'s in Brabant. Je had hier, als je de K.P. wil beschouwen 1, 2 of 3 groepen, naargelang de grootte van het dorp en de noodzakelijkheid.
Op de vergadering van Frank bracht hij het plan naar voren van de B.V.G.'s ofwel Burgerverzetsgroepen. Daar hebben wij heel sceptisch tegenover gestaan en van het nut van de eigenlijke doorvoering hebben wij het nut niet gezien; daarvandaan, dat wij nooit aan B.V.G.'s zijn toegekomen. Die vergadering in St. Oedenrode bestond uit het uitdelen van een paar opdraagtjes. En zouden op die datum enkele transporten bonkaarten vervoerd worden, met postauto's. Toen werd tegen ons gezegd, dat wij die opdracht kregen, omdat de postauto van Valkenswaard gebruikt zou worden en daar had Frits zijn kennissen en relaties zitten. Frits zou het voor zijn rekening nemen en er werd ons meegedeeld, dat op die dag er een postauto ging. Hiervan is niets gekomen, omdat de opdracht te schamel en te veel on-omlijnd gegeven was, bovendien was er te veel onzekerheid aan verbonden. Er gingen enkele bussen per dag. Met welke?
Al die antwoorden waren achterwege gebleven. Wij zijn er niet op ingegaan, maar hebben er wel voor klaar gestaan. Wij hadden van Frits verwacht, dat hij een plan zou klaar maken. Frits kon het plan niet
klaar maken. Wij wisten ook niet met wie wij in Eindhoven in verbinding konden treden, die ons erop kon wijzen met welke bus die vervoerd werd en dat hadden wij gedacht van Frits, die het uit zou zoeken. Op de dag dat het plaats zou vinden, begaven wij ons naar Frits, maar wij konden er onze K.P. niet aan wagen. Frits zegt: Het gaat altijd met de eerste bus, dat was enerzijds een veronderstelling, want later is gebleken dat met de eerste bus nooit bonkaarten aankwamen. Piet, die het L.O.werk verzorgde, had met de kassier van Valkenswaard ook contacten en van hem zijn wij dat achteraf te weten gekomen. Achteraf hoor, niet te voren, omdat wij het plan aan Frits hadden overgelaten.
Ad: Zijn er voor dat jullie besprekingen met Frank gehad hebben, anderen van de K.P. top geweest bij jullie, Louis, Arie, Bertus, Oom Jan uit Nijmegen?
D.: Neen. Wij hebben enkel rechtstreeks contact met Frank gehad op die ene vergadering. Frits, die in het begin veel met de L.O. heeft samengewerkt, had ook al heel vroeg contact met Frank.
Dat is eigenlijk het contact geweest, dat wij gehad hebben met de topleiding van de K.P.
Ad: Hebben jullie na die laatste vergadering met Sjef de Groot niets meer gehoord?
D.: Neen en nooit meer gezien. We zijn op onze eigen gedachten en plannen gaan doorwerken. Op een gegeven moment, op Dollen Dinsdag, komt Frank hier met een auto vol springstoffen voor de spoorwegen. Nu kwam dit bij de pan terecht. Frank komt daar en vraagt of wij die opdrachten zouden kunnen uitvoeren, dat waren opdrachten die voor heel Oost-Brabant golden. In Den Bosch had hij niemand gevonden, in Veghel niemand, en hij kwam bij ons. Het kwam ons goed te pas. Overal stonden de mensen te wachten met spanning. Wij moesten zę in toom houden met de belofte er komt dit en dat. Die springstof werd verdeeld over diverse groepen, die daarvoor direct in aanmerking kwamen. Het ging naar Oss, Nijmegen, de lijn Tilburg-Breda, Tilburg-Turnhout, Eindhoven-Boxtel, Eindhoven-Turnhout en zo nog een paar.
Alle genoemden zijn voor rekening van de PAN gekomen; de Pan met de K.P. samen dan, enkele groepen van de Pan en dan uit die groepen speciale mensen. Het werd helemaal vrijgelaten aan de mensen, die het wilden doen. Er werd gevraagd: wie wil dit doen? Het is op een paar plaatsen mislukt. Op enkele plaatsen is het helemaal goed afgelopen. Dat is eigenlijk het enige dat wij met de top LKP te maken hebben gehad.
Dan hadden wij contact met het RVV, dat bestond hierin, dat ongeveer begin 1944 werd er bij Jos het contact met RVV gelegd, die was links en rechts georiënteerd. Hij zegt: hier in Eindhoven is de RVV en die is bezig met sabotage. Het lijkt me goed om daar contact mee op te nemen. Dat hebben wij gedaan en toen kwamen wij tot de overeenkomst, waarbij het RVV ons tien brandpakketten verschaft. Van de andere kant zouden wij samen de telefoonsabotage regelen. Dat bestond dan uit het ontwerpen van de beste plaatsen en de beste lijnen, alle tekeningen werden door RVV gemaakt, die ik dan door gekregen heb in een tekening van de lijn Eindhoven-Acht. Die hadden ze heel keurig uitgewerkt. Voor de verdere telefoonlijnen hebben we zelf de tekeningen door de diverse dorpen gekregen, met de opdracht, dat wanneer ze den sein kregen, ze op dezelfde tijd stuk te zagen. In die tijd werd er met prikkers gewerkt, speldenprikken in een muur, bleken het te zijn. Dat is ook uitgevoerd, ook nog op Dolle Dinsdag. Heel Eindhoven was op een gegeven moment afgesneden van de buitenwereld, alles moest omgelegd worden.
Dan hebben wij nog één ding gehad: de hoogspanningsmasten. Frits had van Frank een seintje gekregen, dat hij in Heerlen springstoffen kon halen en dat hiervoor een object uitgezocht moest worden, dat het beste voor sabotage in aanmerking kwam. Een paar weken voor Dolle Dinsdag. Frits komt bij mij en zegt: wanneer kunnen wij dat opknappen? Greet, onze koerierster, heeft de wekkers op en neer gebracht, die zijn in Heerlen springklaar gemaakt.
Frits: Henk uit Nijmegen heeft de springstoffen meegebracht (hij kijkt scheel met een oog). Henk was van de staf K.P.
Ad: Hoe ben je in contact gekomen met Frank?
Frits: Eerst door een soort koeriersdienst van de L.O. in Valkenswaard. Toen over het verdelen van het Noorden. Hij zou iemand vrij kunnen maken. Toen ben ik naar Frank toe gegaan. Hij zat nog in Driebergen, een jaar voor de tijd dat hij naar Brabant kwam. Toen ik er uitgescheiden ben, ben ik naar Frank toe gegaan en hij zei: verzamel maar wat wapens. Er kwamen geen wapens, of ze gaven ze niet. In 1944 zijn wij verder gegaan met Frank om te vragen of hij orders had van de overkant.
Ad: En die hoogspanningslijnen? Er werd er een uitgevoerd in Heeze en in Acht. Oorspronkelijk was het plan, de RVV zou twee leidingen nemen en wij zouden de hoofdleiding nemen, die van bij Limburg Geertruidenberg. Het was geen onverdeeld succes, maar de lijnen zijn buiten werking geraakt, Dit komt volledig en nog concreter in het boek.
De eerste vergadering was in St. Oedenrode voor de centralisatie. Wim Tilburg heeft gewoond in de Stationsstraat, hij heeft nu een antiquairzaak.
Hetgeen ik verteld heb, is het contact, waarmee wij te maken hebben gehad met de LKP.
Ad: Wanneer kunnen wij het uitgewerkte geheel hebben? Kunnen wij van tevoren een afschrift van het manuscript krijgen?
