Een overzicht van bezettingsjaren in Eindhoven
Gezien vanuit Philips medewerker Feik Fast en
unieke foto's uit archief Jaques Hermans o.a. P.A.N. en verzet Eindhoven
1945
januari '45
De 2de januari wordt de Strijd Om De Brandstof voortgezet: Rie gaat met haar vader bomen omkappen! De politie, die tussenbeide wil komen, wordt door de mensen weggejaagd!
Wij boffen nog, dat we twee mud kolen extra krijgen voor onze évacué, maar ook met zes mud kom je er natuurlijk niet!
Aan verschillende dingen is het ook wel te merken, dat er kou geleden wordt. Elke wagen met kolen op straat wordt direct omzwermd door een menigte kinderen, die, gewapend met blikjes aan stelen, trachten iets te bemachtigen. Er is dan ook nooit een kolenwagen meer op straat, of er loopt iemand achter, dikwijls met een geweer, om het te bewaken.
Als er een lege kolentrein van het Philips-terrein komt, holt een horde mensen er achteraan, die er onder het rijden al inklimmen, om de laatste gruizeltjes uit te schrappen!
Natuurlijk krijgen we nog strenge vorst ook: de 7de hebben we sneeuw- en hagelbuien, de 9de vriest het 5 graden, de 11de al 13 graden.
Elke ochtend lopen we naar Etos, om te vragen, of er kolen zijn, nu en dan krijgen we een half mud, die we op de fiets of op een sleetje zelf halen. Totdat de bonnen op zijn, en we onze 2 mud extra binnen hebben.
Nadat we de 12e met dooi worden blij gemaakt, vriest het de 14de alweer 7 graden. De 16de stort het wagentje in elkaar, waarin Rie en de évacué kolen halen, en staan ze te kijken met de kolen op de straat!
Na opnieuw dooi weer strenge vorst vanaf de 20ste: de 26ste zelfs weer 13 graden, totdat de 31ste gelukkig zware dooi invalt.
Mijn schoonvader maakt "ons" hout klein, en wij halen het bij hem weer op in een gehuurde oude broodkar!
Nu nog enige andere oorlogservaringen uit deze maand januari '45 :
De 3de: Meermalen zware ontploffingen. Chocola en Amerikaanse bloem op de bon!
De 4de: Om kwart voor negen passeert een vliegende bom. 's Nachts worden we tweemaal gewekt door een hevig gerammel aan onze deur!
De 5de: We sturen met het Rode Kruis bericht aan onze familie in den Haag, wat vandaag voor het eerst mogelijk is. Duizenden ver dringen zich voor een formulier!
De 6de: Om één uur en half zeven doen ontploffingen de ruiten rinkelen. (zullen het vliegende bommen zijn? )
De 7de: Zwaar gerommel 's avonds: de moffen maken een bruggehoofdje bij Wansum.
De 8ste: Met mijn laatste schoenen, die lek zijn, bagger ik door de sneeuwbrei: de schoenmakers hebben al lang geen leer meer...
De 12de: Laroche wordt heroverd door de Amerikanen!
De 13de: Ik span lange antennes ,zodat we de hele dag naar"Herrijzend Nederland"kunnen luisteren zonder stroomgebruik.
Zondag de 14de: Om kwart voor één, onder het eten ,komt luid ratelend een vliegende bom vlak over ons.
Het grote Russische offensief begint!
De 17de januari,: Warschau valt! Veel meer als verlaten puinhopen schijnt er overigens van deze grote stad niet over te zijn....
's Avonds zitten we voor de verandering weer eens in het donker! 's Nachts horen we veraf artillerie-gedreun.
De 18de: Het gehele Philips-complex in de stad wordt gesloten wegens gebrek aan brandstof..... Wij werken door, al zitten we ook zonder spanning en verwarming enige dagen.
De 20ste: Ons broodrantsoen wordt verhoogd tot 2400 gram, en de kwaliteit wordt veel beter, het is bijna wit geworden!
De 23ste: 's Ochtends komen er grote massa's bommenwerpers over, de hemel is bezaaid met de witte nevelsporen [nevelstrepen].
Elke avond komen er nu dagorders van Stalin door, om nieuwe overwinningen bekend te maken: vandaag zijn het er niet minder dan vijf. De Oder is al bereikt in Silezië.
Langs de Boschdijk begint weer een druk militair verkeer te komen. Vanavond horen we weer het welbekende geluid van tanks; ik ga even kijken: lange rijen zware tanks ratelen als spookachtige schimmen in sneeuw en maanlicht voorbij, Noordwaarts!
De 25ste: Gleiwitz valt.
De 27ste: De Russen zijn 160 km van Berlijn!
Zondag de 28ste: Vandaag twee familieleden in Engels uniform ontmoet: Wim Leplaa en Wil Maat!
Om één uur komen er veel vliegende forten over, als zilveren vogels blinkend in het zonlicht, elk laat vier nevelsporen achter.
Eindhoven heeft op het ogenblik veel weg van een wapenarsenaal; gelukkig maar, dat de moffen niet meer zo sterk in de lucht zijn!
In de wijk, waar mijn ouders wonen, staan in een paar straten alleen al honderd zware tanks! Overal zijn soldaten ingekwartierd, bij m'n ouders ook twee.
De 29ste haal ik ons laatste half mudje kolen op een sleetje.
Berlijn wordt al drie nachten achter elkaar gebombardeerd, terwijl het er vol vluchtelingen zit....
's Avonds is er een voortdurend gerommel en ontploffingen, en 's nachts worden we weer eens door een vliegende bom gewekt.
De laatste dag van deze maand treedt plotseling de dooi in, zoals ik al meldde, waardoor de wegen zacht worden, en het gewicht van de zware tanks niet meer dragen kunnen! Alleen de Boschdijk met zijn zware beton houdt het uit, maar alle klinkerwegen worden veranderd in vieze modderpoelen met decimeter-diepe geulen! De bestrating wordt eenvoudig gedeeltelijk in de grond gedrukt, en gedeeltelijk opzij, waardoor er geen fiets of auto meer passeren kan! Dikke "kinderhoofdjes" liggen kriskras door elkaar in de modder.
De Russen zijn al 112 km van Berlijn!
De eerste van deze maand brengt het bericht ,dat Russische voorhoeden al zijn doorgedrongen tot 60 km van Berlijn!!
's Avonds horen we weer harde ontploffingen.
De 2de horen en zien we 's ochtends om half acht een vliegende bom passeren, in Z.W.richting, zeker weer voor Antwerpen bestemd, waar er honderden neerkomen.... Laatst is er een theater getroffen met 1200 militairen, waarvan er 900 gedood werden....
In Tilburg moet er één op een klooster terecht gekomen zijn.
De radio bericht, dat ongeveer drie miljoen joden in Polen door de moffen zijn vermoord!!!
De derde opereren 3500 vliegtuigen boven Duitsland; 1000 vliegende forten gooien in drie kwartier twee en een half miljoen kilo bommen op Berlijn....Volgens correspondenten moeten onder de opeengepakte vluchtelingen een 20.000 slachtoffers gevallen zijn....
Wat een vuile zwijnenbende is het toch, waarin we nu leven!! In Londen, in Antwerpen, in Berlijn, en waar al niet elders, worden mannen en vrouwen, jongens en meisjes, zuigelingen en grijsaards bij duizenden verminkt of vermoord, en dat noemt zich een "beschaafde, christelijke" maatschappij!
Februari 1945
En door Eindhoven blijven de tanks daveren, niet honderden, maar duizenden!
De vijfde staan er geweldige kanonnen op de Boschdijk
De zesde komt 's middags om half vijf luid ratelend een vliegende bom laag over het lab.
De Russen komen over de Oder!
De zevende worden we met haring en petroleum bedacht; 's avonds om kwart voor negen het rot-lawaai van een vliegende bom vlak boven ons, het huis trilt ervan; naar buiten gesneld zie ik hem in het donker zijn weg vervolgen....
Een uur later komt een orkaan van bommenwerpers over ons heen, op weg naar Duitsland.
De radio brengt het bericht, dat in het bezette Nederland twee kwartjes voor één aardappel, en twaalf gulden voor een kilo aardappelschillen wordt betaald!! We denken met zorg aan onze familie..
De achtste begint het offensief bij Nijmegen, waar we al zo lang op wachten!
De negende om zeven uur 's ochtends al een geweldig geronk in de lucht.
Er wordt eindelijk een kolenbon aangewezen, en de kolenhandelaren hebben politiehulp nodig tegen de aanstormende menigte!
Als ik zaterdag de tiende 's ochtends in de Cornelis Bloemaertstraat ben, horen we weer hard het gemeen-knetterende geluid van een vliegende bom, en wat we nog niet beleefd hebben, gebeurt: de motor stopt!! Reeds na een seconde of vijf doet een hevige ontploffing de ruiten rinkelen: het kreng is op misschien een paar kilometer afstand neergekomen...
Onze laatste fiets, die van Rie, maak ik met veel moeite weer eens berijdbaar (voor hoe lang??), met een oude band van Pa.
Dinsdag de 13de valt eindelijk Budapest ,van deze mooie stad moet niet veel meer meer als puinhopen over zijn....De Russen steken de Ober over! 's Nachts worden we weer dikwijls gewekt door krachtig gerammel aan onze deuren.
De volgende dag wordt Dresden in drie geweldige luchtaanvallen verwoest, o.a. worden 650.000 brandbommen gegooid....De Britten en Amerikanen maken 9000 vluchten!
's Avonds om kwart over elf als we net in bed liggen ,horen we een vliegende bom stoppen, een seconde of vijftien later gevolgd door een harde slag.
Donderdagochtend komt er om kwart voor acht weer één over, ditmaal vlak over Joop's huis, hij kon hem zelfs zien, niettegenstaande de mist. Hij vloog dus wel heel laag!
De 17de krijgen we zó maar drie mud kolen thuisbezorgd op onze rantsoenbonnen van de vorige winter! Dit wonder is veroorzaakt door een brief aan de directie.
Zondags horen 's avonds gedreun van zware artillerie, en we hebben een onrustige nacht. Om twee uur passeren drie vliegende bommen achter elkaar, niet zo erg dicht bij. Eén ervan heeft de aardigheid, om een paar keer te stoppen, en dan weer door te vliegen.
Om vier uur worden we weer gewekt door een hevige ontploffing, niet erg veraf blijkbaar.
Zondag de 18de, onderweg naar mijn ouders, zien we op de Boschdijk weer de tanks en vrachtauto''s in lange rijen Noordwaarts trekken. De buurt daar staat weer vol tanks; geweldige gevaartes zijn erbij. Alle straten daar zijn gewoon omgeploegd, en in vieze modderpoelen veranderd. Langs de trottoirs staan de stompjes van de afgezaagde bomen.....
De 20ste krijgen we weer eens twee "nieuwe" tommy's op bezoek, die ingekwartierd zijn bij mijn ouders, één van 19, en één van 21.
Rudi krijgt van één van hen een baret cadeau, en is dolblij met zijn "Engelse hoed"!
De bombardementen op Duitsland worden fantastisch, elke dag en nacht trekken duizenden bommenwerpers er naar toe....
Vandaag gooien 1100 vliegtuigen 11.000 brisant en 300.000 brandbommen op Neurenberg....
De 21ste worden we 's ochtends opgeschrikt door een ontploffing dichtbij (we horen overigens elk uur van de dag ontploffingen). Er blijkt een bom gevallen te zijn vlak vóór het diaconessenziekenhuis, en er zijn een achttal doden.
1200 bommenwerpers gooien drie miljoen kilo bommen, waaronder 400.0000 brandbommen op Neurenberg, er zal niet veel overblijven van de Duitse grote steden.....
Elke dag zien we ook hier honderden vliegtuigen overtrekken, op weg of terug van Duitsland. Elke nacht worden we meermalen gewekt door het rammelen van onze deur, zodat ik ertoe gekomen ben, om een krant tussen de deur en deurpost te stoppen!
De 22ste bericht de radio van de toestand in bezet Nederland: in Amsterdam is het broodrantsoen nog maar 500 gram.....
Het rode Kruis zal direct na de bevrijding pakketten naar het Noorden sturen met levensmiddelen, die wij, in bevrijd Nederland, klaarmaken. Wij zijn dan ook al begonnen te sparen hiervoor.
Het Philips-terrein wordt tegenwoordig gebruikt al overlaadstation voor levensmiddelen, blijkbaar voor het leger bestemd.
Bijna elke dag komt een lange trein het terrein oprijden, een mengelmoesje van allerlei wagons: Duitse, Belgische, Franse, Italiaanse, Nederlandse en splinternieuwe Amerikaanse wagons!
Met krijt schrijven de tommy's buitenop wat er inzit :margarine, sardines, oat, meat, fat, milk, cocoa, sugar, fruit, enz.
Op de Beukenlaan zijn drie reusachtige ijzeren loodsen opgericht waar het brood gebakken wordt: field-bakery!
Zes duizenden vliegtuigen zijn boven Duitsland vandaag!
De 23ste komt om zeven uur weer eens een vliegende bom over.
Stalin bericht ,dat de moffen in veertig dagen 800.000 doden en 350.000 gevangenen verloren hebben ...... Posen valt.
De nacht van zaterdag op zondag (25 Febr.), hebben we niet veel rust: om ca. vier uur klinkt een aanhoudend zwaar gerommel; de deur rammelt weer steeds, en ik sta op om de krant er weer in te stoppen, maar even later vliegt de deur helemaal open. Evenals de nacht ervoor komt om vijf uur weer een vliegende bom over; ik wip uit bed, en zie zijn lichtje voorbijkomen.
Ongeveer zeven uur komt er weer één dichtbij over.
Ten Oosten van Aken is het offensief nu ook weer door de Amerikanen ingezet, en elk uur van de dag hangen we aan de radio voor nieuws. Wanneer zal toch aan al deze waanzin eens een een einde komen??
26 februari komen om half twaalf 's ochtends weer enige vliegende bommen voorbij. 1200 vliegende forten gooien drie miljoen kilo bommen op Berlijn, waaronder vijfhonderdduizend brandbommen......
Verder gooien elke nacht de Mosquito's bommen van 2000 kilo op de hoofdstad van Hitler's derde rijk...
De 27ste komt Keulen onder artillerievuur te liggen.
Maart 1945.
De eerste om acht en negen uur vliegende bommen, waarvan de laatste dichtbij. 's Nachts worden we meermalen gewekt door explosies. De deur rammelt niet meer, nadat ik 'm met rubber heb vastgezet, maar het raam gaat nog te keer.
München-Gladbach valt.
De tweede maart vallen Venlo, Roermond, Krefeld, Neuss en Trier! Er komt gelukkig weer leven in de brouwerij.
Dinsdag de zesde trekken de Amerikanen Keulen binnen. Danzig wordt door de Russen afgesneden.
In februari hebben de Engelsen en Amerikanen 135 miljoen kilo bommen op Duitsland gegooid !
's Avonds passeert een vliegende bom dichtbij.
's Nachts van de 7de op de 8ste worden we bezig gehouden door een onweerachtig lawaai. De 8ste komt zowaar nog een nieuwe kolenbon uit.
De Amerikanen steken bij Remagen de Rijn over!!
We krijgen inkwartiering: Mr. Frank Harrison uit Conventry doet zijn intrede bij ons. Hij is werkzaam in een workshop, en komt 's avonds pikzwart thuis.
Zoals gewoonlijk trakteert hij ons op Engelse sigaretten, zoals Goldflake en Player, die beslist beter zijn dan de Consi, de Hollandse eenheidssigaret. Zelfs ik, die nooit rookt, rook nu!
Ook biscuits, cacao, thee en een paar eieren komen de eerst-volgende dagen opduiken!
Wij trachten hem wat Nederlands bij te brengen; met de g weet hij natuurlijk geen raad! Hij was overigens ook liever thuis bij zijn vrouw en vijf-jarig zoontje, zodat we het hem maar zo plezierig mogelijk maken. We hebben hem o.a. al met sjoelbak vermaakt!
De tiende komt weer een bom niet veraf voorbij vliegen om acht uur 's ochtends.
Zondag de elfde zien we onze tweede film na de bevrijding: Tales of Manhattan. In een half uur suizen 4½ miljoen kilo bommen op Essen neer....
Om half acht en half elf 's avonds worden we door hevige ontploffingen opgeschrikt, blijkbaar vliegende bommen....
Onze wijk staat vol met benzine-tankauto's ,als de moffen kans zagen, om hier iets in brand te steken ,waren we óók nog niet gelukkig!
De 12de vertrekt de eerste trein uit Eindhoven naar Roosendaal!
Vijf miljoen kilo bommen komen op Dortmund terecht....
De 14de gebruiken de Engelsen voor het eerst een nieuwe bom boven Duitsland: een bom van tien duizend kilo! Het is een gevaarte van acht meter lengte en meer als een meter dik....
Koblenz valt ,en het laatste gebied ,waar de moffen nog westelijk van de Rijn staan, wordt nu aangevallen.
Iedereen is weer vol hoop, dat het nu toch niet meer zo lang zal duren.
Vandaag houden Philips en Otten toespraken, waarin gezegd wordt dat spoedig meer gas en elektriciteit voor de fabrieken verwacht wordt, zodat dan iedereen weer aan het werk kan!
Zondag de 18de suizen een uur lang weer bommen op Berlijn neer: zestig duizend kilo per minuut.....
Op de Boschdijk vlagt alles, en heerst een grote drukte: de koningin wordt verwacht.
Ons broodrantsoen is verhoogd tot 2800 gram per week.
De volgende dag hebben we vrij wegens het bezoek van de koningin. Bij het van Abbemuseum is het een geweldige drukte: fietsen worden in elkaar getrapt, en kinderen komen in de knel. Oud-illegale werkers worden ontvangen. Ook Zeeland en Limburg worden met het hoge bezoek vereerd.
De 20ste vallen Kaiserlautern, Zweibrücken, Worms en Mainz.
Enige honderden Russen, in het Rijnland bevrijd, bevinden zich nu op het Philipsterrein, vanochtend zag ik ze, toen ik naar het lab ging.
De volgende dag passeren weer eens honderden viermotorige bommenwerpers boven ons.
We worden verblijd met cacao en naaigaren, die Frank uit Engeland voor ons heeft laten overkomen.
De 22ste komen 's ochtends vroeg meerdere vliegende bommen langs; om half zeven één dichtbij.
Het is prachtig voorjaarsweer, en de hele dag trekken er vliegtuigen over.
De 23ste is het zelfs onnatuurlijk warm, weer veel gevlieg.
De radio geeft vandaag een officiële verklaring over het bombardement op den Haag van drie maart, waarover we bij geruchte al iets gehoord hadden. Door een fout was een ramp veroorzaakt, waarbij veel doden gevallen, en veel huizen vernield waren. We denken met zorg aan onze Haagse familie, waar nu al een half jaar niets meer van vernomen hebben.
De pers brengt ook alarmerende verhalen over de hongersnood in de grote steden van Noord-Nederland: over kinderen en ouden van dagen, die op de weg sterven, over aardappelschillen en bloembollen, die gegeten worden, over 1200 hongerdood-gevallen in Rotterdam, per maand enz.
Liniebrekers doen ook wanhopige oproepen via pers en radio, in het Engelse lagerhuis wordt er over gesproken: enige honderdduizenden mensen dreigen in de eerstkomende 6 weken, de hongerdood te sterven.........
Zaterdag de 24ste is weer een spannende dag! Om half tien zien we uit Oostelijke richting een aantal grote transportvliegtuigen terugkeren op geringe hoogte met openstaande deuren, zodat we al begrijpen, dat er parachutisten uitgeworpen moeten zijn!
Inderdaad komt om één uur het bericht ,dat Montgomery's legersde Rijn bij Wezel overgetrokken zijn ,en dat 1500 vliegtuigen luchtlandingstroepen neergelaten hebben! Er worden een record aantal vluchten gemaakt : tienduizend!!
Zondag om tien uur 's ochtends keren alweer honderden Lancasters terug over ons heen. In vijf dagen is er vijftig miljoen kilo bommen op Duitsland neergedonderd!!
's Nachts om twee uur worden we door een hevige ontploffing gewekt : de vliegende bommen rusten niet....
De 26ste vertrekt de évacué, ze heeft een betrekking gekregen in een tehuis voor "liniebrekers": jongens, die door de linie's zijn heengebroken vanuit Noord-Nederland!
Hierdoor hebben we ook gelegenheid, om vandaag twee van zulke jongens te spreken, uit Papendrecht afkomstig, en we horen, dat de toestand inderdaad afschuwelijk is.
Onze Tommy wordt in een winkel afgezet, voor een klein papieren etuitje dat voor een leren portefeuille moet doorgaan, moet hij twaalf gulden neertellen!! Na de grootste moeite, om te weten te komen, welke winkel het was, ziet Rie kans, het geld terug te krijgen, en voor hetzelfde geld een betere te kopen.
De nacht van 28 op 29 maart worden we wakker gehouden door langsrijdende lege reusachtige vrachtauto's, die dienen om tanks te vervoeren. Bij elke put in de weg, die ze passeren ( en die zijn er tegenwoordig veel ), klinkt een geluid, alsof een hele ijzerwaren-winkel omgekeerd wordt!
Bovendien passeren omstreeks vier uur enige vliegende bommen, en moet Rudi braken.
Ondertussen voltrekt zich in Duitsland een fantastisch snelle opmars: Darmstad, Aschaffenburg, Mannheim, Wiesbaden, Emmerik, Duisburg, Giessen en andere steden vallen.
Natuurlijk zijn we nieuwsgierig, wat nú de moffenradio van Hilversum wel te zeggen heeft!
Wel, de 29ste luister ik naar de B.N.O., en vang de volgende woorden op:
Westfront: mislukt ; zware nederlaag; opgevangen, omsingeld en geheel vernietigd ; in afweervuur steken; mislukten; zeer hoge verliezen; opgevangen en tot staan gebracht ; vernietigd ; vernietigd ; hoge verliezen teruggeworpen; verhinderd ; tot staan gebracht ; bleven liggen.
Oostfront: terug wierpen; vernietigd; terugdreven; verhinderden; teruggeworpen; storten ineen; mislukten; vergeefs poogden; verhinderden; 72 tanks stukgeschoten; bleven liggen in vuur ; vernietigd; afgeweerd; opgeruimd; vernielden.
't Is werkelijk een beetje zielig........
Onze wijk komt hoe langer hoe voller met benzine-tankauto's te staan, er staan er honderden in Edisonstaat, Lijmbeekstraat, Wattstraat, Stevinstraat, Juliusstraat, Mussenbroekstraat, enz.
Naast elke auto staan brandblusapparaten en bakken zand.
April 1945
Met Pasen (1 en 2 april ), worden Enschedé en Hengelo bevrijd.
De derde maken we pakjes klaar voor mijn zuster in den Haag, voor oom Lindeman, en Rie's zuster Gerritje in Rotterdam. Direct na de bevrijding zal het rode Kruis zorg dragen voor bezorging van deze pakketten. We hebben er thee, Engelse biscuit, gedroogde appeltjes, koffie, melk, makreel, tabak, suiker, peulvruchten ingestopt.
's Avonds is er een zware onweersbui met reuze-hagel, en we zijn een beetje bang voor de duizenden liters benzine om ons heen....
De volgende dag horen we van Frank, dat er een aanslag op de auto's was gepleegd met een zelfgemaakte brandbom! Er lopen blijkbaar nog ongure elementen rond!
Reeds dagen lang woeden in Zutphen zware gevechten, zodat van deze stad wel niet veel zal overblijven....
We zien voor het eerst Engelse schroefloze vliegtuigen boven ons vliegen.
De 5de krijgen we op het laboratorium bezoek van een Amerikaanse bezoeker, een professor. Het eerste bezoek sinds 1940! ( de moffen natuurlijk niet meegerekend )
De 7de koop ik van een familielid een paar Engelse schoenen voor slechts veertig gulden. Het is natuurlijk wel verboden handel ( legerschoenen ), maar wat doe je, als je al ruim vijf jaar geen schoenen heb kunnen kopen, en reeds rondloopt op een paar kapotte schoenen van je vader?
Rie's neefje Theo, één van de gelukkigen, die in Engeland weer op kracht komen, is in zes weken niet minder dan elf pond aangekomen!
In Noordelijk Nederland springen de 8ste parachute-troepen omlaag. De volgende dag worden een paar NSB ers uit Doetinchem voor de radio geïnterviewd door de Fox.....
De tiende zie ik de film "Battle of Russia", die een beeld geeft van de geweldige strijd van het Russische volk, o.a. het beleg van Leningrad en de strijd om Stalingrad! Over het ijs van het Ladogameer wordt een spoorlijn aangelegd! Mooie steden in eindeloze puinhopen veranderd......Honger, verwoesting, beestachtigheden.....
Deventer wordt vandaag bevrijd.en de volgende dag steken de Canadezen de IJssel over.
Terwijl de oorlog in volle hevigheid voort woedt, beleven we een lente, zoals we nog nooit beleefd hebben. We kunnen in badpak nu reeds in onze tuin zonnebaden nemen!
Donderdag de 12de steken de Amerikanen na een bliksemsnelle opmars de Elbe reeds over, en tegelijk komen de Russen over de Oder: het laatste bedrijf is begonnen!!
De volgende dag sterft Roosevelt......
Hier in Eindhoven worden geweldige hoeveelheden levensmiddelen in blik opgeslagen. Nadat drie Philips fabrieken onderin met de bekende kistjes volgestopt zijn, worden ze in de open lucht opgestapeld op Philips terreinen. Duizenden vierkante meters grond zijn tot een meter of vijf hoogte volgestapeld!! Vele miljoenen kilo's biscuit, vlees, boter enz. En dan te denken, dat onze landgenoten boven de rivieren honger lijden.....
Zondag de vijftiende worden Arnhem, Zwolle, Hoogeveen en Groningen bevrijd! Ook Leeuwarden, wordt 's avonds bericht. De Rotterdammer spreekt over de noodtoestand in het Noorden; mijn moeder en tante Tite, die juist op visite zijn, beginnen te huilen.....
Ook de Fox spreekt de volgende dag er weer over. Het is ook wel ellendig, dit alles onmachtig aan te moeten zien....
Een paar dagen later bericht Londen, dat bombardementsvliegtuigen voedsel zullen gaan uitwerpen.
Hier in Eindhoven is alles voor de Tommy's gereserveerd; het Rembrand-theater is een "Garrison-theatre", de Chicago: "Ensa", Philips schouwburg:"Malcolm-club", Vroom en Dreesman:"Dutch Oven", Hema: restaurant enz. Onze Tommy heeft nu het één en ander ontdekt, en is zodoende nog al eens uit nu.
De 18de valt Maagdenbrug, en wordt Apeldoorn bevrijd! De Duitse schurken laten de Wieringermeerpolder onderlopen, en openen de sluizen te IJmuiden........
Het Russisch offensief tegen Berlijn begint!
De 21ste hoor ik minister G. Bolkestein spreken over het onderwijs in de toekomst.
Zondag de 22ste is het biddag: Radio Herrijzend Nederland zendt de hele dag, behalve het gesproken woord, in plaats van muziek een tik-pauzeteken uit.... We horen voor het eerst van een plan, om voedsel te gaan uitwerpen boven bezet Nederland door geallieerde vliegtuigen!
De volgende dag om zeven uur 's avonds doet een hevige ontploffing de ruiten kraken, iets, wat we lang niet gehoord hebben! Het is tegenwoordig bijzonder rustig, met de vliegende bommen is het ook helemaal afgelopen.
De 24ste ga ik met Rie naar een Roosevelt herdenking, waar een Amerikaans officier in het Nederlands spreekt! 's Avonds laat, om elf uur, komt de radio met de officiële aankondiging, dat voedsel uitgeworpen zal worden boven de honger-provincies!!
Vandaag is bericht uit Emmen gekomen, dat Rie's zus Gerritje daar is, ze is tijdig uit Rotterdam vertrokken.
Woensdag de 25ste is Berlijn reeds geheel omsingeld ; in de stad vinden ontzettende gevechten plaats: zelfs op de daken en in de ondergrondse wordt gevochten! De laatste resten van de stad vallen in puin......
De 26ste worden we erg teleurgesteld door de mededeling, dat het voedsel-uitwerpen weer is uitgesteld wegens bezwaren van Duitse zijde! We begrijpen eigenlijk niet, waarom het Rode Kruis al niet veel eerder gezorgd heeft voor voedsel-transport, b.v. via de Moerdijk, en ik kan zelfs niet nalaten om hierover een briefje te schrijven aan de Rotterdammer (die trouwens honderden brieven ontvangt ).
Wij eten vandaag dadels! Iedereen krijgt zijn deel via de distributie.
Vrijdag de 27ste ontmoeten de Amerikanen en Russen elkaar in Torgau, ten zuiden van Berlijn. Hitler's rijk loopt ten einde!
De volgende dag brengt een sensatie: Himmler heeft de onvoorwaardelijke capitulatie aangeboden van Duitsland aan Engeland en Amerika!! Het is echter verworpen, omdat het ook aan Rusland aangeboden moet worden. De Duitse tegenstand stort ondertussen hoe langer hoe meer in elkaar : Stettin, Brünn, Regensburg, Passau, Augsburg en vele andere steden vallen. In München breekt revolutie uit, in Italië bezetten de patriotten Milaan, Turijn en Genua!
Zondag de 29ste horen we tot onze grote opluchting, dat overeenstemming is bereikt met de Duitsers in bezet Holland en 's middags gooien 250 zware Lancaster bommenwerpers reeds voedsel uit bij den Haag, Rotterdam en Leiden! 600.000 kilo vlees, groente, meel, margarine, suiker, thee, kaas, gist, eierpoeder, peper, zout, melk en chocola, verpakt in voedselbommen, worden neergemikt op door de Duitsers gemarkeerde terreinen. Met ontroering horen we, hoe de Haagse straten volgepakt stonden met een wuivende menigte......
Vandaag wordt Mussolini bij de Zwitserse grens gepakt en doodgeschoten, tezamen met leden van zijn fascistische raad.
Hitler moet een hersenbloeding gehad hebben, en is volgens sommige berichten stervende. München, de "geboorteplaats" van Hitler's partij, valt!! Werkelijk aan nieuws geen gebrek vandaag!!!
De 30ste wordt 1250 ton voedsel uitgeworpen!
mei 1945
Dinsdag 1 mei
Ook vandaag wordt weer voedsel uitgeworpen: vliegende forten gooien 800 ton, en Lancasters 1000 ton.
's Avonds spreken Alberda en Van Exter ( de laatste communist ), voor radio Herrijzend Nederland.
De rode vlag wappert vandaag op de Rijksdag te Berlijn!!
Om kwart voor elf 's avonds komt de grote sensatie: de radio deelt mee, dat Hamburg, de laatste Duitse zender, zojuist heeft meegedeeld, dat Hitler dood is! Hij is gevallen, strijdend tot de laatste ademtocht. Andere berichten maken echter melding van zelfmoord, moord en ziekte!
Het één en ander kan ik weer op de grammofoonplaat opnemen, nadat ik gisteren op het lab nog twee oude blanco platen heb weten te te bemachtigen!
Woensdag 2 mei:
We leven weer in een geweldig spannende tijd! De hele dag hangen we aan de radio, allerlei geruchten doen de ronde.
Behalve met vliegtuigen, wordt nu ook door vrachtauto's voedsel naar het Noorden gebracht ; er is n.l. een overeenkomst met de moffen gesloten. 1800 ton worden vandaag op de eerste manier, en 1000 ton op de tweede manier verstuurd.
Op militair gebied ook vandaag weer sensaties: alle troepen in Italië capituleren! (dit zijn een miljoen man! )
De Oostzeehavens Lübeck en Rostock vallen!
's Avonds om half elf komt het hoogtepunt: Berlijn heeft gecapituleerd!!!
Donderdag 3 mei: De nieuwe "Führer": Doenitz heeft gisteren een idiote proclamatie uitgevaardigd: tegen de "bolsjewisten" moet gevochten worden, totdat de duizenden Duitsers in het Oosten uit de "slavernij" verlost worden, en de Engelsen en Amerikanen moeten bestreden worden, totdat ze niet meer hinderen bij de strijd tegen het bolsjewisme! ????
Vandaag verklaart hij Praag en Hamburg tot open steden, en de Engelsen trokken vandaag ongehinderd Hamburg binnen!
In het Philips veemgebouw komen dagelijks de honderden repatriërenden binnen: arbeiders, krijgsgevangenen, politieke gevangenen.
Uit het beruchte concentratiekamp Buchenwalde zijn er hier ook honderd aangekomen, en de verschrikkelijkste bijzonderheden worden bekend over de gruwelen, door beestachtige moffen daar bedreven....
Ook de radio heeft het er dikwijls over. Tienduizenden weerloze en onschuldige mensen zijn er doodgemarteld en uitgehongerd.....
"Vesting Holland" krijgt weer 2½ miljoen kilo levensmiddelen.
Vanmiddag worden bij Philips de slachtoffers herdacht van de staking, vandaag twee jaar geleden, met een toespraak van Ir. Philips kranslegging en een minuut stilte....
Vrijdag 4 mei :
Alles wacht op het einde van de oorlog.....
Ook Kiel in Innsbrück worden tot open steden verklaard.
Minister Speer verklaart voor radio Kopenhagen, dat de oorlog verloren is.
Rie bezoekt mevr. v.d.Zee in het Beatrix-tehuis, waar een aantal "Buchenwalders" ondergebracht zijn, van wie ze er een paar persoonlijk spreekt. De mensen kunnen nog niet bevatten, dat ze de hel ontsnapt zijn..... Sommigen zitten wezenloos voor zich uit te staren, een ander zit te vloeken als een ketter.
Het is avond, Rie werkt op haar naaimachine, ik zit juist de zin te tikken, die hier aan voorafgaat. De radio, die zoals gewoonlijk de hele avond aanstaat (stroomloos kristal-ontvangertje ), houdt plotseling midden in de muziek op, en de Rotterdammer kondigt, kennelijk zenuwachtig, een zeer belangrijk extra bericht aan!
We spitsen onze oren, en vernemen: Zojuist wordt gemeld, dat alle Duitse strijdkrachten in Nederland, N.W.Duitsland en Denemarken gecapituleerd hebben!!!! We slaken een ontzettende schreeuw, en stormen de straat op, waar tegelijk alle deuren openspringen, om opgewonden mensen door te laten!
In minimum van tijd is elke straat een vlaggenzee, iedereen staat iedereen de handen te schudden, en troepen kleine, maar vooral grote kinderen beginnen luidkeels zingend door de straten te hossen.
De radio, die we ondertussen op het échte toestel overgeschakeld hebben, herhaalt telkens het bericht, en speelt steeds het Wilhelmus, en de Engelse, Amerikaanse, Russische, Belgische, Franse en Poolse volksliederen.
Een grammofoonopname vergeet ik niet!
Om half tien gaan we nog op weg naar mijn ouders en tantes, na de buurvrouw de sleutel gebracht te hebben, om eens naar Rudi te kunnen kijken, die nog steeds, door al het lawaai heen, is blijven slapen.
Iedereen heeft ondertussen zijn verduistering afgerukt, en zit trots voor verlichte ramen. De Boschdijk, die juist stikvol tanks staat aan weerskanten ( de meesten op kolossale trucks ), heeft reeds een feestelijk aanzien door de vele vlaggen; sommigen hebben reeds brandende lampionnen buiten hangen!
Jongens zijn vreugdevuren aan het stoken, en de tommy's houden zich onledig met het afvuren van lichtkogels, en schieten met geschut. De kerkklokken beginnen te luiden, en plotseling loeien ook de alarmsirenes, die we sinds september niet meer gehoord hebben! Overal ziet het zwart van de mensen! In de Bloemaertstraat aangekomen, trekken we gezamenlijk de bel uit de deur, en feliciteren elkaar uitbundig!
Om kwart over tien zijn we terug bij onze buren Grevink, die voor deze speciale gelegenheid een fles wijn bewaard hadden, waar we niet vies van waren.
De radio komt ondertussen met korte toespraken van de Rotterdammer, de Fox, en anderen.
Om half elf thuisgekomen, hebben we niettegenstaande het koude weer, (de mooie lente is eindelijk toch afgelopen ), ramen en tuindeuren wijd open gegooid, en de radio tot twaalf uur op maximale sterkte laten schallen! Een lichtkogel komt op twee meter afstand van onze tuindeuren op het balkonnetje terecht, en verlicht alles daghelder.
Rudi is nu toch van het lawaai wakker geworden, en zit ook bij ons beneden.
Frank, onze Tommy, die we om negen uur het grote nieuws al toegeschreeuwd hadden, zei, zoals het een flegmatieke Engelsman betaamt, dat het all right was!
Na twaalf uur, met de luidspreker naast ons bed, horen we nog het verslag van Anep-Anota over deze avond. Ook in den Bosch was de opwinding onbeschrijfelijk geweest! We vragen ons af, hoe de reactie geweest zal zijn in den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht......
Officieel gaat de capitulatie overigens pas in om acht uur morgenochtend.
Van de opwinding slapen we niet veel. Om één uur geven trouwens de jongens uit het jonggezellentehuis tegenover ons een concert op straat, wat ook niet bevorderlijk voor nachtrust is!
Als we nu maar spoedig goed nieuws uit den Haag mogen krijgen...
Zaterdag 5 mei.
Bij Philips worden we teruggestuurd: tot Dinsdag is de boel stilgelegd! 's Ochtends bezoeken we Rie's familie: je moet natuurlijk met iedereen spreken over het grote nieuws!!
Van buren kunnen we toevallig een vlag kopen, zodat we tenminste ook hiermee onze vreugde kunnen tonen!
Tot dit doel sjouw ik ook met levensgevaar mijn grote radiotoestel naar boven, om het voor het open badkamerraam over de straat te laten weerklinken! (Natuurlijk zolang ons kleine elektriciteitsrantsoentje zulks toelaat... )
Om één uur komt Gerbrandy voor de microfoon, en om acht uur de koningin. Eerstgenoemde spreekt voor Londen, maar de koningin, die juist een paar dagen geleden in Breda gearriveerd is, spreekt voor Herrijzend Nederland, in de studio in het Philips ontspanningsgebouw. Van beide toespraken heb ik weer een fragmentje op de plaat vastgelegd.
Met een soort satanische vreugde heb ik vandaag ALLE verduistering met woeste rukken van de ramen gescheurd, en nijdig op de grond vertrapt! Geen spijkertje, geen stukje papier, geen latje, geen schroefje werd over het hoofd gezien! Op enkele dagen na is het vijf lange jaren, dat we elk lichtstraaltje binnen hebben moeten houden..
Het is dan ook met dezelfde gevoelens bezield, dat ik 's avonds om elf uur met mijn Philips fotolamp van 250 watt het grote gebouw tegenover ons in "floodlight" zet! ( maar heel eventjes, hoor! )
In Praag is een opstand uitgebroken, de patriotten hebben de radiozender in handen
Zondag 6 mei
's Avonds om elf uur hebben we onze verduistering feestelijk verbrand bovenop de schuilkelder ( gisteren regende het )
De volledige capitulatie van Duitsland wordt spoedig verwacht.
Maandag 7 Mei
Twee kinderen van Rie's zuster Annie vertrekken vandaag naar Zwitserland om aan te sterken.
's Middags om drie uur begint een bijeenkomst in het Philips sportpark voor alle werknemers om de bevrijding van heel Nederland te vieren. Het veld is omringd door alle geallieerde vlaggen. Als de bijeenkomst door Ir. Philips is geopend, komt het bericht door, dat Duitsland de volledige onvoorwaardelijke capitulatie aangeboden heeft, wat door Otten in het Engels en Nederlands aangekondigd wordt! Een ontzaglijk gejuich breekt los en de verschillende volksliederen worden gespeeld.
Hierna luisteren we nog anderhalf uur naar toespraken van Holst, Lokker, Staal en anderen terwijl de zon onbarmhartig op onze hoofden straalt. Na afloop is er nog een gezamenlijke optocht door de stad, maar met enige buren geef ik er dan toch maar de voorkeur aan, naar huis te wandelen, waar we de radio vrolijke marsen vinden spelen vanwege het einde van de oorlog!
Eigenlijk kunnen we het nog niet beseffen ,dat het grote drama nu werkelijk voorbij is, dat we weer rustig zullen kunnen slapen, zonder vrees voor bommen, dat we binnen afzienbare tijd weer schoenen, fietsbanden en kleren zullen kunnen kopen, dat we weer met vakantie naar zee zullen kunnen gaan, dat er geen onschuldigen meer vermoord zullen worden.
De hele middag cirkelen er vliegtuigen over de stad op geringe hoogte, waaronder viermotorige bommenwerpers, die geen bommen meer zullen behoeven te werpen.
De 18de komen er ook kaarten van Annie (dochter van tante Leen), uit den Haag, die o.a. schrijft, dat ze 35 pond, en haar man 49 pond afgevallen is. Ook krijg ik nog een brief te lezen van Paul Camperman's vader uit den Haag, die dysenterie en hongeroedeem opgelopen heeft, terwijl zijn moeder verscheidene keren van de honger flauw gevallen is.
Het is alles even triest.
Ondertussen keren de oude tijden terug, ook in de meest ongunstige zin! Hier in Eindhoven wordt waarachtig het gemengde zwemmen weer verboden! Kleine stompzinnige dictatortjes willen de kalender blijkbaar op 9 mei 1940 terugzetten, zonder zich iets te bekommeren om de mening van het volk.
Allerlei naoorlogse-weeën beginnen zich te openbaren: stakingen in België, Frankrijk, Griekenland en Syrië, de eeuwige Poolse kwestie, herrie in Triëst enz.
De 22ste ontvangen we een brief van oom Lindeman, die in Tilburg is gepost, en de 23ste een brief van Henk v. Went, die in Breda gepost is.
De 24ste komen er ook kaarten uit den Haag van de Wenten.
Het contact wordt dus langzamerhand weer hersteld, en het wachten is nu op reis gelegenheid, om elkaar ook weer eens te zien. Voorlopig staat het Westen nog onder Quarantaine, en mag niemand er in of eruit, terwijl er natuurlijk nog geen treinverkeer mogelijk is. Alle grote bruggen zijn vernield, om maar niet te spreken van de honderden kleinere! (in Brabant alleen al ligt elf kilometer Baily-brug, door de Engelsen aangelegd op de plaats der verwoeste bruggen )
De Nederlandse ministers zijn weer teruggekeerd in den Haag, en de moffen worden via den Helder naar hun verwoeste land teruggevoerd.
En zo kan ik eindelijk dit verslag over oorlogsindrukken wel beëindigen, nu de oorlog immers voorbij is.
Vijf jaren lang heeft een golf van waanzin en vernietiging over ons wereldje geraast, miljoenen hebben het leven verloren, voor miljarden is vernietigd, tientallen grote steden zijn in puinhopen veranderd, bijna de gehele wereldbevolking is straatarm.......
Het is te hopen, dat dit de laatste keer geweest is, dat de mensheid tracht, zichzelf te vernietigen...
1-8-'45.
Nu de oorlog dan eindelijk na vijf lange jaren voorbij is, betekent dit nog lang niet, dat wij nu ook weer in een toestand leven, die te vergelijken is met vóór de oorlog! Verre van dat....
De voeding wordt wel steeds beter, maar blijft toch beperkt tot het noodzakelijkste: van chocola, bonbons enz. is nog geen sprake (alleen de kinderen krijgen nu elke week een tablet chocola ), om van bananen, pinda's e.d. maar niet te spreken!
Als voorbeeld hierbij ons rantsoen van de vorige week:
Aardappelen: 3 kilo, ze zijn echter onbeperkt zonder bon te krijgen
Vlees : 125 gram, er is echter alleen vis in blik te krijgen.
Koffie : 50 gram ( échte na 5 jaar surrogaat! )
Zout : 50 gram
Suiker : 250 gram
Jam : 125 gram
Peulvruchten 62 gram
Vermicelli : 25 gram ( of havermout of puddingpoeder n. keuze )
Eng. biscuits 75 gram
Rijst : 62 gram, alleen voor kinderen tot 4 jaar )
Gortmout : 62 gram, niet voor kleine kinderen
Pruimen : 50 gram ( of rozijnen )
Kaas : 50 gram
Am. spek : 45 gram
Verv.midd. : 1 rantsoen
Gebak : 50 gram ( voor het eerst! )
Eipoeder : 35 gram
Eng. bloem : 70 gram, kinderen 210 gram.
Kindermeel : 125 gram ( tot 4 jaar )
Rijstpudding 125 gram ( tot 4 jaar )
Eng. zeep : 55 gram ( tot 4 jaar )
Brood : 2400 gram ( kinderen de helft )
Cigaretten : 10 stuks ( mannen boven 18 )
Chocola : ½ tablet voor vrouwen, 1½ voor kinderen.
Een aardig lijstje dus alweer, dat dagelijks een rantsoen van boven de 2000 cal. geeft.
Met andere artikelen is het echter treurig gesteld! Schoenen is wel het ergste! Onze Rudi heeft al twee jaar lang niets anders dan houten "kleppers", ikzelf loop op kapotte schoenen van mijn vader!
Enige weken geleden konden degenen, die nog nooit een schoenenbon gehad hebben, er één aanvragen. Ik heb toen vijf uur in de rij gestaan om een invulformulier machtig te worden! Voor Rudi had Rie een paar besteld voor vijftig gulden, maar kon ze niet eens krijgen, omdat juist de bankbiljetten van honderd gulden ingeleverd moesten worden, en de heren Zwarte Pieten dus liever de spullen vasthielden, dan ze te verkopen!
Fietsbanden is ook een artikel, waar schreeuwend behoefte aan is! Onze laatste fiets, die we berijdbaar gehouden hadden, is de vorige maand ook definitief afgedankt, zodat we nu voor elk boodschapje lopen moeten, en nooit meer eens echt naar buiten kunnen. Ik heb nu een advertentie opgegeven, om mijn schrijfmachine te ruilen voor banden!
Het duurt echter weer een maand, voordat de advertentie geplaatst kan worden, wegens papier gebrek!
Kleding, ondergoed, serviesgoed, zijn andere artikelen, die absoluut niet te krijgen zijn. Alles bij elkaar zijn we dus een stelletje
armzalige schooiers geworden, maar hebben het toch nog koninklijk vergeleken met de 10% Nederlanders, die alles, huis en goed, kwijt zijn
Hierbij nog een kort overzicht van de twee laatste maanden:
29 mei: voor het eerst eipoeder in distributie, en volle melk in plaats van taptemelk (1½ liter per week ) Op straat zie ik bussen rijden met het opschrift: Dachau-Holland. Slachtoffers van het beruchte concentratiekamp aldaar keren terug!
3 juni: Voor het eerst sinds september kaas in distributie!
6 juni: Eindelijk zijn in den Haag de Rode-Kruis-pakketjes ontvangen!
De oorlog is voorbij, maar 's nachts worden we nog meermalen gewekt door schieten; blijkbaar wordt geschoten op dieven, die trachten levensmiddelen weg te halen uit de depots aan de Beukenlaan. Verder is overdag geregeld gerommel hoorbaar van ontploffende landmijnen en bommen, die onschadelijk gemaakt worden.
Mijn zuster Miep is ondertussen naar Frankrijk vertrokken in opleiding voor de UNRRA, waarna ze naar Duitsland gaan zal.
14 juni: Rie's zwager Jan Koops komt uit Duitsland terug na 16 maanden afwezigheid!
21 juni: Ik kom voor het eerst na de winter in de streek ten Oosten van de Boschdijk bij Acht. Hier is nu één grote kale vlakte, waar vroeger de bossen waren....
26 juni: Rie krijgt als a.s. moeder extra rantsoenen, n.l. : 3½ liter melk, 250 gram vlees, 250 gram boter en 490 gram bloem.
1 juli: eerste maal rijst in distributie!
10 juli: Alle honderd-gulden-biljetten moeten ingeleverd worden! Ik sta de hele ochtend in de rij om de lapjes in te leveren, die ik de vorige week als salaris ontving! Om de rest van de maand te leven, moet je nu wel je geld van de spaarbank halen (als je het hebt!)
12 juli: Bij Philips krijgen we allen een cadeautje, afkomstig uit Zwitserland, Spanje en Frankrijk. Wij treffen een busje gecondenseerde melk, een bolletje garen, en een kaartje knipjes.
13 juli: Eerste bezoek aan de IJzeren Man. Vlak er naast eindigt de benzine-pijpleiding, die in Engeland begint, zodat de hele omgeving afgezet is.
25 juli: We kopen een ledikantje voor Rudi voor 71.-- gulden! Vóór de oorlog zou dat misschien een gulden of acht gekost hebben, en nu moesten we er nog een speciale vergunning voor hebben ook!
Aangekondigd wordt, dat het gas weer in distributie komt: we zullen slechts 40 kub. meter in de twee maanden krijgen, terwijl we er de laatste tijd zowat 140 gebruiken!
Philips maakt ons weer blij, ditmaal met een "dames-camisole" met lange mouwen, die Rudi iets te groot is (!), en een bus heerlijke Deens melkpoeder.
26 juli: De socialistische "Labour-partij" in Engeland haalt bij de verkiezingen een grote overwinning, zodat Churchill premier-af is.
29 juli: De eerste kermis na de oorlog! Er is weer overvloedig gelegenheid om gegooid, gesmeten, gedraaid, geslingerd, gehotst en gebutst te worden, maar te bikken is er totaal niets! Geen nougat, kaneelstokken, paling, poffertjes, fruit of ijs: niets! Rudi kijkt zijn ogen uit. De drukte is gewoon enorm, en de rijtijden van de elektrische autootjes wordt verminderd tot 25 seconden, met 5 sec. voor instappen! En dat kost dan twee kwartjes! Niettegenstaande dat worden er gewoon veldslagen geleverd om er in te komen, en dat is bij elke attractie zo! Lummels van een jaar of vijftien kopen voor tien of twintig gulden kaartjes tegelijk!
30 juli: We hebben "Oom Thijs" uit Vlaardingen op bezoek, die vier en een half jaar in Duitse concentratiekampen doorgebracht heeft! We hebben al zeer veel gelezen van de gruwelen, die in deze kampen bedreven zijn, maar het te horen uit de mond van een slachtoffer, maakt nog meer indruk. Toen hij uit Dachau bevrijd werd, woog hij....70 pond, en het is een grote man. Een vinger is hem in een klem gebroken, om hem aan het spreken te krijgen, bij 17 graden vorst heeft hij tot het middel in een beek gestaan ; een knieschijf is hem verbrijzeld door een trap van een ss-ploert, zodat hij nu met een stok loopt ....Een wonder, dat hij het er levend afgebracht heeft.
16 Aug. '45
Vandaag is het V.J.Day: De overwinning op Japan is nu ook behaald, na een buitengewoon sensationele week!
De zesde augustus namelijk is voor het eerst gebruik gemaakt van een gruwelijke nieuws uitvinding: de eerste "atoomsplitsende bom" vernietigt de Japanse stad Hiroshima in één slag....
Voor het eerst gelukt het de wetenschap een deel der geweldige energieën, opgehoopt in de atoomkernen, vrij te maken, helaas niet voor het welzijn der mensheid, maar voor vernietiging. Volgens de berichten heeft één der nieuwe bommen van slechts 180 kilo dezelfde uitwerking als twintig miljoen kilo gewone bommen!! 125. 000 mensen hebben gewerkt aan het nieuwe wapen, terwijl er vijf miljard dollar voor uitgegeven werd.
Twee dagen later verklaart Rusland ook nog de oorlog aan Japan, en nog eens twee dagen later, de tiende, wil Japan reeds capituleren.
En gisteren, de vijftiende, is het dan zover: de tweede wereldoorlog behoort tot het verleden!
De radio speelt weer alle volksliederen, en we horen de juichende menigte in New York!
Velen wachten nu in angstige spanning op berichten van hun familie in Indië, waarvan ze jaren niets gehoord hebben...
Toevallig logeren juist deze weken onze familie uit den Haag hier, die alweer aardig bekomen zijn van hun hongerkuur!
Mijn zwager Henk gaat met zijn zoon Joop bijna iedere dag "liftend" naar Best, naar het oorlogsterrein van vorig jaar, en komen steeds terug, gebukt onder een last van helmen, gasmaskers, kogels hulzen, granaten, handgranaten, zodat we ons verbazen, dat ze nog niet de lucht ingevlogen zijn! We zullen dus geen gebrek aan "souvenirs" hebben van de oorlog!
