Wim van de Loo

In 2008 hield W.K.J.M. van de Loo een lezing voor soort mannen-ontmoetingsgroep: Probus Quattro Club in Eindhoven.
Zijn verhaal ging over het Villapark in de oorlogsjaren en
over zijn voorliefde voor techniek en vliegtuigen. Onderstaand verhaal is aangevuld met herinneringen die Wim vertelt in 2021.
Als eigenaar van de fa. Hoyng-Jungerhans, later Hoyng Eindhoven en Hoyng Nederland en nog later als Cook & Co was hij een zelfstandig ondernemer in de branche glas, porselein, aardewerk en huishoudelijke artikelen.
Wim is 2023 overleden
(Utrecht, 7 juli 1931 - Eindhoven, 17 juli 2023)

Het Villaparkverhaal

In 1935 verhuisden mijn ouders van Utrecht naar Eindhoven en gingen in de Koekoeklaan 17 wonen in het huis van de ouders van mijn moeder Maria Huysmans.
Mijn ouders hadden toen drie kinderen waarvan ik de oudste was. De R.K. kerk heeft in de oorlogsjaren er nog vier kinderen bij gepraat.
In 1937/1938 zat ik op de Montesorischool die gelegen was aan de Fazantlaan en vervolgens ging ik naar de R.K. Jongensschool aan de Tongelresestraat waar de heer Carpay directeur was.
Beide scholen stonden onder streng toezicht van pastoor C.C.van Oerle die de Antoniuskerk in het Villapark bouwde en die in 1991 weer is afgebroken.

10 mei 1940

Op 10 mei 1940 brak de 2e wereldoorlog uit en daarmee brak voor een jongen van bijna 9 jaar een spannende tijd aan.
Ik herinner mij de strakblauwe lucht van 10 mei 1940 en zag de vele Duitse vliegtuigen overvliegen en al snel leerde ik de diverse vliegtuigtypes kennen, eerst de Duitse en later de Engelse en Amerikaanse vliegtuigen die Duitsland gingen bombarderen.
Aanvankelijk verliep de oorlog rustig met zingende Duitse soldaten en met het laden en lossen van oorlogsmaterieel aan de z.g. Losweg, waar het rangeeremplacement van het spoor was gelegen. Officieel heet die weg de Fuutlaan, maar wij noemden hem altijd de Losweg, want dat was het in feite. Voor onze wijk had de weg nauwelijks betekenis, wij gebruikten altijd de Parklaan. Dat veranderde slechts en beetje toen de Fuutlaan in 1956 werd doorgetrokken naar het station.
Langzamerhand werden de oorlogsjaren meer en meer voelbaar en zichtbaar door minder voedsel, geen snoep, spaarzame verlichting, verstelde kleding en slechts één kachel in plaats van centrale verwarming waarvoor geen brandstof was.
Joodse bewoners in de buurt werden opgehaald, mannen moesten in Duitsland gaan werken of b.v. op vliegveld Welschap, radio’s moesten worden ingeleverd en fietsen werden gevorderd.

Op straat waren steeds meer Duitse soldaten te zien en hoorden we steeds meer het luchtalarm afgaan om dan in onze kelder het sein veilig af te wachten.
Na enige tijd kon ik aan de hand van het geronk van de motoren vaststellen welk type vliegtuig overvloog.
Tijdens het vorderen van de fietsen in de achter ons liggende straat werden de fietsen over de heg getild en het omgekeerde gebeurde toen onze straat aan de beurt was en zodoende wisten wij onze fietsen uit de handen van de bezetter te houden.

Op zondag 6 december 1942 werden de Philipsfabrieken gebombardeerd en tijdens het wandelen over de Parklaan zagen wij de Engelse bommenwerpers laag overvliegen om de aanval in te zetten.
Zware explosies volgden en enige tijd later zagen wij zwarte rookwolken boven de brandende binnenstad en Philipsfabrieken.

Bij het zwembad De IJzeren Man stond zwaar Duits luchtafweergeschut opgesteld en menig bommenwerper heb ik in de omgeving van Eindhoven zien neerstorten.
De restanten van de neergestorte vliegtuigen werden vanaf de Losweg bij het spoor
afgevoerd voor verdere demontage en samen met jongens uit de buurt hebben we heel wat uit die vliegtuigen gehaald zoals mitrailleurbanden, instrumenten, seinsleutels, radio’s en zelfs benzine.
Wij demonteerden de mitrailleurbanden en ontstaken het kruit, wat een prachtig vuurwerk gaf.
Op straat was er altijd wel iets te beleven, vooral omdat er dikwijls geen school was. Vanaf 1943 waren de Nutsschool en Jongensschool in het Villapark door Duitse militairen gevorderd.

Grote Vlaamse reuzen

Thuis hadden wij ook konijnen, twee grote Vlaamse reuzen, die met Kerstmis werden geslacht. Ik moest zorgen voor het groenvoer en dat gebeurde als ik in Son per fiets boter moest gaan halen bij een bevriende boer.
De boter ging dan onder in de tassen en daarop het groenvoer voor de konijnen.
Voor al dit werk kreeg ik met Kerstmis een extra stukje konijn en na de feestdagen kwamen er weer nieuwe konijnen.

Brand gashouder

In maart 1941 werd de grote gashouder bij de Nachtegaallaan getroffen door een vliegtuigbom en vloog in brand, gelukkig is de gashouder niet ontploft maar uitgebrand, wat een ongelofelijk gezicht was. De gashouder was roodgloeiend geworden en geheel verbogen.

Op de hoek van de Merellaan/Fuutlaan woonde onder de oorlog de NSB burgemeester Pulles die de luiken van zijn huis in de NSB kleuren had laten schilderen. De luiken rood en de kozijnen zwart. Op het z.g. Mignotveldje aan de Parklaan gaf hij een eigenhandige demonstratie hoe je een éénpersoons rond gat in de grond moest graven om dekking te kunnen zoeken bij eventueel gevaar.

Het jaar 1944 werd een spannend jaar omdat onze bevrijders in Normandië waren geland.

De vorderingen van de bevrijding kon ik met een zelfgebouwde kristalontvanger volgen op onze zolder waar een zeer lange antenne aan de binnenzijde van het dak was gespannen en daarmee kon ik Radio Oranje uit Londen ontvangen.
De condensator van de kristalontvanger was afkomstig uit een neergestorte Amerikaanse bommenwerper en een van mijn kleinzonen krijgt nu, 80 jaar later, nog steeds geluid uit de eigengebouwde kristalontvanger.

Ik kon met mijn koptelefoontje en het apparaatje Radio Oranje ontvangen en dat begon altijd met het V-tikken.. Van pompompompom [link openingstune], de V van Victorie en dan “Hier Radio Oranje, wij spreken tot Vrij Nederland” . Op mijn koptelefoon hoorde ik, hoe ver de Engelsen gevorderd waren in Normandië en dan ging ik naar mijn vader, die een plattegrond had van dat gedeelte van Frankrijk en die zette iedere keer een lijntje verder, kleurde hij met rood in hoeverre de geallieerden waren gekomen.
Eindelijk konden wij de Amerikaanse parachutisten in de omgeving van Son zien landen en trokken de Engelse militairen Eindhoven aan de zuidzijde binnen en gingen wij onze bevrijders welkom heten
… hier spreekt Koningin Wilhelmina…..

19 september 1944

Juli 2021 vertelt Wim dit verhaal:
Op 19 september 1944 wordt Eindhoven ’s avonds om even voor half negen getroffen door een bombardement van de Luftwaffe uitgevoerd door Junkers-bommenwerpers.…..

....en toen kwamen daar de eerste 3 vliegtuigen aanvliegen en die hebben toen grote trossen roodbrandende lichtkogels uitgegooid. In het Engels heet dat de path-vinders, die markeren daar waar gebombardeerd moet worden.
Ik zag de vliegtuigen aankomen en vielen de trossen bommen naar beneden en ik wist, omdat ik geïnteresseerd was door de oorlog, wat er kon gebeuren en toen ben ik heel hard naar huis gehold en toen heb ik geroepen naar de familie: de Duitsers komen er aan, naar de kelder toe.

Nou, ik had dat nog niet uitgesproken of de eerste bommen die vielen. We zijn in de hal van ons huis met ons gehele gezin, bestaande uit negen personen, daar blijven wachten. Opeens vlogen de ruiten er uit, we konden elkaar bijna niet meer zien vanwege de grijze stof die naar binnen waaide.
We hoorden de bommen naar beneden fluiten. We wisten dat als er een granaat aankomt dan hoor je fluiten, maar o wee, als op het allerlaatste moment de toon van de fluittoon omhoog gaat dan is het bijna een voltreffer, dus wij horen die fluittoon omhoog gaan en meteen hele grote explosies en toen heeft het huis van Ketel een voltreffer gekregen. Zo'n Duitse bommenwerper vliegt in een bepaalde lijn en door die voorwaartse lijn vielen er 7 bommen uit en die vielen natuurlijk allemaal keurig netjes in een rijtje, 1,2,3,4,5,6,7. En de bommen, laten we zeggen, bom 4,5,6 en 7 die vielen dus achter ons, achter de Koekoeklaan, achter de Leeuweriklaan, de 2de op het huis familie van Ketel, de 3de op het huis achter ons aan de kant waar de Leeuweriklaan grenst aan de Koekoeklaan, de volgende die viel op de hoek van de Parklaan en de Reigerlaan. De volgende bom viel als blindganger midden in de Reigerlaan en de bom daarna viel in het midden van een van die drie huizen die daar als blok aan elkaar gebouwd zijn en daar sloeg de hele voorgevel er uit.

Het huis, Leeuweriklaan 7, achter ons dat in brand vloog daar woonden de familie van Ketel (Adriaan, Anne en de dochters Els en Loes) met een logeetje Agaatje Verrijn Stuart en haar vader mr G. Verrijn Stuart die zijn toen de kelder in gevlucht; samen is er ook binnengekomen een mejuffrouw Alie Glasz. Dat huis heeft een voltreffer gekregen; van Ketel had achterin de tuin een schuilkelder en die hebben ze niet kunnen halen en toen zijn ze in de eigen kelder gevlucht.

Door de voltreffer is de gasleiding gebroken in de kelder en die is in brand gevlogen en die zeven mensen die zijn levend verbrand in die vuurstraal van dat brandende gas op.

De volgende dag was ik samen met mijn vriendje Michel Hofstede, die woonde daar tegenover, we zaten boven op zijn kamer en daar zagen we dat de stoffelijke resten van die familie Van Ketel geborgen zijn in die ruïne.
En wat is nou het geval? Dat weten heel weinig mensen maar de huidige bewoner van Leeuweriklaan 7 zijn vrienden van ons geworden.

Toen wij in 1965 in Eindhoven zijn gaan wonen toen ging ik wel eens een bloemetje leggen bij het kelderraam aan de zijkant van Leeuweriklaan 7 waar die mensen gestorven zijn want die konden de tralies niet uit dat raam krijgen, dat waren tralies tegen inbraak en de buren die hebben geprobeerd om die tralies te verwijderen want die mensen die zijn daar levend verbrand onder erbarmelijke omstandigheden en dat ben ik nooit vergeten en toen heb ik heel erg lang, zeker wel 20 jaar lang, om het andere jaar, ging ik daar een bloemetje leggen op de avond van 19 september en dat heb ik dus tot voor een paar jaar geleden nog gedaan en toen ben ik op een avond op heterdaad betrapt door de huidige bewoner en die zei: “bent u dat?”. Want iedereen in de buurt weet van dat bloemetje, wat hier al jaren gebeurt. Ik ben daar binnen gevraagd en heb ik daar het hele verhaal vertelt. Die man wist niets van wat er allemaal gebeurd was.
Dat huis was weer na de oorlog opgebouwd; hij wist dat dat huis schade heeft gehad door de oorlog maar dat was helemaal weer hersteld en hij hoorde dit verhaal dat mijn speelkameraadje, dat was Loesje van Ketel. Zij was net zo oud als ik en ik speelde daar verstoppertje en knikkeren met kinderen uit de buurt. Ik kende al die kinderen goed en mijn vriendinnetje Loesje, net zo oud als ik, is daar toen verbrand en daarom heb ik voor Loesje heel lang een bos bloemen neergelegd. Ik heb er nog documentatie erover. Ik heb heel veel opgezocht. Ook in het blaadje van het Lorentz-lyceum, waar die twee kinderen op zaten, dat vriendinnetje en Loesje, zijn daar ook herdacht, met foto’s erbij.

De vrouw van die nieuwe bewoners was in verwachting toen, van haar 3de kindje, geloof ik. Nadien kregen wij een geboortekaartje en zij hebben dat pasgeboren dochtertje .......Loesje genoemd.
Ja joh, dit is nou zo’n emotioneel verhaal uit de eerste hand van wat ik heb beleefd met de oorlog.

Tja, dat zijn dingen die heb je in je jeugd meegemaakt en die neem je mee in je graf … en om het verhaal af te maken..

Wij zijn toen gevlucht uit het huis want achter ons stond het huis in brand van Van Ketel in de Leeuweriklaan en toen stonden de dennenbomen in brand die achter in de tuin stonden en toen zijn wij met de familie gevlucht door de Reigerlaan naar hun huis want de oude lui waren bevriend met elkaar en toen hebben wij de hele nacht doorgebracht in de kelder van de familie Burgers, niet wetende dat de jongste dochter later mijn vrouw zou worden.

Na de bevrijding

Meisjes die geflirt hadden met Duitse soldaten werden op de Tongelresestraat kaal geschoren en kregen een N.S. strip opgeplakt met de tekst “Reserviert für die Deutsche Wehrmacht”. [ Dit gebeuren komt ook terug in de P.A.N. verslagen, vanuit de P.A.N leiding was uitdrukkelijk verboden dit te doen.]

Gas was er niet en daarom moest er een primitieve kookgelegenheid gemaakt worden in onze tuin en dat deden we door een gat in de grond te graven en daarover een metalen deurmat te leggen.
Daaronder werd het vuur gestookt met als gevolg dat de pannen letterlijk roetzwart werden, maar we hadden wel weer een warme maaltijd.
Engelse soldaten vroegen wij om sigaretten voor daddy en chocolade voor de baby en dan vroegen de soldaten “Do you have an older sister at home?”
Ook vroegen wij Engelse soldaten bij ons thuis en met één van hen is er een lange en blijvende vriendschap ontstaan met vele bezoeken over en weer.
Ter gelegenheid van de 50ste bevrijdingsviering was Jack met zijn vrouw uit Nottingham in Eindhoven aanwezig en na hun overlijden heeft hun dochter met haar man de traditie voortgezet door bij de 60ste viering van de bevrijding hier aanwezig te zijn en is er weer een nieuwe vriendschap ontstaan met een van onze kinderen.
Uit respect voor het land dat zoveel offers heeft gebracht om onze vrijheid weer terug te geven heb ik tijdens mijn arbeidzame leven mijn zakelijke voorkeur dan ook altijd op de eerste plaats naar Engeland doen uitgaan.

Te kort aan alles

Tijdens de oorlog was er van alles tekort en als er kolen van Duitse vrachtwagens afvielen dan raapten wij die op en de kolen werden dan met onze kinderwagen naar huis vervoerd en door mij klein geslagen.
Met dezelfde kinderwagen gingen mijn vader en ik langs de boeren in Nuenen en Nederwetten om aardappelen en winterpeen te vragen omdat er te weinig voedsel was.
In de winter gingen we op klompen naar school en konden wij met dat schoeisel geweldig slibberen op de lange banen op het schoolplein of we gingen schaatsen op de grachten van het Villapark en als het ging dooien dan gingen we scholleketrietsen [scholleke trietsen] op de grachten met soms als gevolg een nat pak.
Ook hielden wij met andere jongens uit het Villapark onderlinge gevechten, b.v. op het spoor bij de Fuutlaan. Daar stonden wel eens wagons met komkommers en tomaten te bederven omdat deze niet gelost konden worden.
Van de lege houten veilingkisten bouwden wij dan twee forten, verdeelden de komkommers en tomaten, en bekogelden elkaar daarmee en als afweerschild gebruikten wij dan grote ronde vuilnisbakdeksels.
Het was altijd een heerlijk spettergevecht wat thuis niet in dank werd afgenomen.

Het neerkomen van een V-1 op 16 december l944 op Woensel heb ik ook zien gebeuren.
Eerst dacht ik aan een in brand geschoten Engels vliegtuig wat probeerde vliegveld Welschap te halen maar toen de vlam van de straalmotor doofde en het brommende geluid ophield volgde er een geweldige explosie en was er een enorme vuurbal in de richting van Woensel te zien waar toen vele doden bij waren te betreuren.

Eigen scooter gebouwd

Na de bevrijding beschikte ik over een pasje om het militaire vliegveld Welschap te bezoeken en dit pasje bracht mijn hobby van toen, vliegtuigen, wel héél dichtbij.

Toen ik 17 jaar was bouwde ik mijn eigen scooter en ontstond de vriendschap met het meisje dat later mijn vrouw zou worden.
Suusje woonde in de Reigerlaan en ik, tot mijn l8e in de Koekoeklaan.
Als er géén bladeren aan de bomen meer zaten dan konden wij met behulp van een Philips knijpkat van huis naar huis naar elkaar seinen wat nu nog steeds een romantische herinnering is.
Met 18 jaar heb ik Eindhoven verlaten, maar nu anno 2008 woon ik er al weer meer dan 40 jaar.
Regelmatig wandel ik door het Villapark om al die jeugdherinneringen weer opnieuw te beleven en vertel erover aan mijn kleinkinderen waarvan er enkele in het Villapark wonen.
Als ik door al die vertrouwde straten wandel dan som ik de namen op van al die voormalige bewoners en zie soms nog de gaatjes in voordeuren en muren waar de schroeven hebben gezeten waarmee de naamplaatjes van de toenmalige bewoners ooit waren bevestigd.

Lezing Mei 2008
Aantal toevoeging juli 2021, online op https://eindhovenfotos.nl/8/verhaalwimvdloo.html