Bevrijding Eindhoven
Na de bevrijding van het zuiden heeft Thal Larsen de functie van Hoofd van het Centraal Vrijwilligersbureau dat gevestigd is op Keizersgracht 6, Eindhoven.
Korte schets: Eindhoven / 'Hell's Highway'
Op zondag 17 september waren, gelijk eerder uiteengezet, de tanks van de Guards Armoured Division niet verder gekomen dan Valkenswaard en na middernacht waren benoorden Eindhoven parachutisten van de Amerikaanse 101st Division bij Son over het Wilhelminakanaal gekomen maar na alle strijd die zij 's middags en 's avonds hadden moeten leveren, waren zij niet naar Eindhoven opgerukt.
De bevolking daar verkeerde maandagochtend in grote spanning, totdat omstreeks het middaguur de eerste Amerikanen (tussen Son en Eindhoven waren zij door een Duits mitrailleursnest opgehouden) tot in het stadscentrum doordrongen op zoek naar verstrooide Duitse militairen van wie zij er niet meer dan een kleine tweehonderd wisten te vinden. In de eerste uren van de bevrijding kwamen in Borghouts' dagboek (het werd bijgehouden door zijn naaste medewerker, J. C. Gerritsen) de volgende notities te staan:
12.25 uur. Eindhoven is vrij. De eerste Tommies (Bedoeld: Yanks; 'Tommies' sloeg in de regel slechts op Britse militairen) passeren het Binnenziekenhuis. Een grote wagen, gesierd met een grote oranje doek komt voorbij. Tommies zien er vermoeid uit. Er wordt in de handen geklapt, gewuifd, hoera geroepen, enz. Het 'Oranje boven' is niet van de lucht. Het publiek is razend. Het is de Airborne-groep uit Son.
12.50 uur. Er is contact met de politie. Het bord van het Wehrmachtsheim gaat naar beneden, het hakenkruis wordt op straat verbrand, het portret van Goering stuk getrapt. Het is niet te beschrijven.
13.10 uur. Postkantoor door ons bezet. Voor telefoonkantoor maatregelen genomen. Idem versterkingsstation. Een Mof komt nog naar buiten met de handen in de hoogte. Hij rapporteert dat er nog twee paarden zijn. Komen te voorschijn met rood-wit-blauwe vlaggen aan het bit.
13.30 uur. De directrice van het ziekenhuis komt met een fles wijn opdraven.
Château Saint Julien 1922, Leóville. Glaasjes enz. versierd met oranje strikjes.
14.30 uur. Amerikaanse commandant van de staf op bezoek. Hem inlichtingen verstrekt over nog enkele achtergebleven zware mitrailleursnesten.
15.00 uur. Onder gejuich van het publiek per auto vertrokken naar het nieuwe hoofdkwartier bij Philips aan de Emmasingel.
Dat was het hoofdkwartier van de OD, waar ook de KP onderdak had gekregen. Borghouts trof er de gewestelijk commandant van de OD aan, de kapitein der jagers mr. W. J. van Dijk. Deze liet in die eerste uren een geheel schema van werkzaamheden uitvoeren. Links en rechts zond hij ordonnansen uit opdat ca. negenhonderd OD'ers, in compagnieën ingedeeld, diverse punten zouden bezetten; ook de ca. zevenhonderd man die bedoeld waren om als grensbewakingstroepen te fungeren, werden gewaarschuwd en samengetrokken. Er werden voorts proclamaties aangeplakt waarvan de tekst door van Dijk was vastgesteld in aansluiting op de stukken die hij, ten dele al in '42, van Six had ontvangen. 'De handhaving van volstrekte orde en rust geschiedt', zo heette het in zijn proclamatie,
In het begin van de middag werd voorts de door de bezetter ontslagen burgemeester, mr. A. Verdijk, met een jeep opgehaald (door de P.A.N.) Hij las op de markt een eigen proclamatie voor, waarna de samengestroomde Eindhovenaren, velen met tranen in de ogen, het Wilhelmus zongen.
NSB'ers en andere 'foute' elementen werden opgehaald, niet zozeer door de politie of door OD'ers maar hoofdzakelijk door de leden van de "Partisanen Actie Nederland" die opeens voor de dag waren gekomen in blauwe overalls met de letters P. A. N. er op (die werden door niemand begrepen). Het ging bij dat ophalen nogal ruw toe:
Ze werden uit hun huizen gehaald, de Hitler-trawanten, en nu eens knielend, dan weer met de handen boven het hoofd, werden zij door de straten geleid, soms gedwongen te zingen 'Leve de Wilhelmina', op hun rug meedragend Volk en Vaderland of het portret van de Führer, dat nu maar op hun achterwerk hing te bengelen. De dames en meisjes waren soms voorzien van een hoofddoek waarop vermeld stond: "Nur für Wehrmacht".
Al deze en dergelijke bedrijvigheid werd evenwel tegen vier uur 's middags afgebroken toen een geheel andere situatie leek te ontstaan: Duitse militairen kwamen namelijk van het oosten uit Eindhoven weer binnen. 'De straten zijn in een mum schoon', liet Borghouts om kwart over vier noteren, de vlaggen werden haastig ingehaald. Hier en daar ontstonden gevechten tussen de Amerikanen en de Duitsers. Enkele uren later deed het angstig gerucht de ronde dat Duitse tanks in aantocht waren. Inderdaad, ca. 40 tanks van de 107te Panzerbrigade, overgeplaatst uit het gebied bij Aken, hadden bij Venlo de Maas gepasseerd maar zij konden even ten noordoosten van Eindhoven de brug over de Dommel niet over (die brug was niet sterk genoeg), Duitse pantserwagens kwamen er wel overheen. Net op tijd, tegen zeven uur 's avonds, trok de Guards Armoured Division langs de weg uit Valkenswaard Eindhoven binnen: een lange colonne die, vooral na de nervositeit die in de laatste middaguren had geheerst, met uitbundig gejuich werd begroet. Dat duurde niet lang. Er gebeurde namelijk iets waar niemand op had gerekend: in een poging, het oprukken van de Britse tanks te vertragen, begon de Luftwaffe Eindhoven te bombarderen.
Lees verder in Borghouts' dagboek...
